Ayağın cəhənnəmə qoyulması hədisini daha dəqiq necə başa düşmək olar?
Aleykum salam. Qeyd etdiyiniz hədis belədir. Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) dedi: "Qiyamət günü Allah insanları böyük bir meydanda toplayacaq və aləmlərin Rəbbi olan Allah onlara belə deyəcək: "Hər kəs dünyada qulluq etdiyi şeyə tabe olsun". Bundan sonra xaça ibadət edənlər xaçı, bütə ibadət edənlər bütləri, oda ibadət edənlər də odu təmsil edəcək, beləcə onlar ibadət etdikləri bu şeylərə tabe olacaqlar. Geridə sadəcə müsəlmanlar qalacaq və aləmlərin Rəbbi olan Allah onlara belə buyuracaq: "Siz bu insanlara tabe olmayacaqsınızmı?" Onlar deyəcəklər: "Səndən Allaha sığınırıq, Səndən Allaha sığınırıq. Bizim Rəbbimiz Allahdır. Rəbbimizi görənə qədər bizim yerimiz bu yerdir". Allah onlara əmr edərək onları sabitqədəm edəcək. Səhabələr: "Ey Allahın Elçisi, Allahı görəcəyikmi?" Allah Elçisi soruşdu: "Aylı gecədə bədrlənmiş ayı görməkdə əziyyət çəkirsinizmi?". Səhabələr: "Xeyr" - dedilər. (Bundan sonra) Allah Elçisi belə davam etdi: "Siz o gün Onu görməkdə heç bir çətinlik çəkməyəcəksiniz". Sonra Allah o qullarının qarşısına çıxıb Özünü tanıdacaq və buyuracaq: "Mən sizin Rəbbinizəm, Mənə tabe olun!" Müsəlmanlar qalxaraq qurulan Sıratın üzərindən sürətlə gedən at və dəvələr kimi keçəcək və: "Salamat et, salamat et!" - deyə dua edəcəklər. Axıra Cəhənnəm əhli qalacaq. Onlardan bir qrup Cəhənnəmə atıldıqdan sonra (Cəhənnəmə) belə deyiləcək: "Doldunmu?" Cəhənnəm də deyəcək: "Yenə varmı?" Sonra bir qrup da atılacaq və yenə: "Doldunmu?" - deyiləcək. Cəhənnəm: "Yenə varmı?" - deyəcək. Cəhənnəm əhlinin hamısı Cəhənnəmə dolduqda ər-Rahmən (Allah) ayağını Cəhənnəmə qoyacaq və ondakılar bir-birlərinə sıxılacaq, sonra Allah: "Yetərmi?" - buyuracaq. Cəhənnəm də: "Yetər, yetər!" - deyəcək. Allah Cənnət əhlini Cənnətə, Cəhənnəm əhlini də Cəhənnəmə qoyduqda ölüm (boynundan) dartılaraq gətiriləcək və Cənnət əhlilə Cəhənnəm əhli arasında olan bir sədd üzərində qoyulacaq. Sonra: "Ey Cənnət əhli, (artıq) əbədilik var, ölüm yoxdur!" - deyiləcək. Sonra: "Ey Cəhənnəm əhli, (artıq) əbədilik var, ölüm yoxdur!" - deyiləcək. (ət-Tirmizi, 2557, 2755. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir).
Quran və səhih hədislərdə Allahın bəzi ad və sifətləri vəsf olunur, məsələn: "Onlar Allahı layiqincə qiymətləndirmədilər. Halbuki Qiyamət günü yer bütünlüklə Onun Ovcunda olacaq, göylər isə Onun Əli ilə büküləcəkdir. O, pakdır, müqəddəsdir və onların Ona qoşduqları şəriklərdən ucadır". (əz-Zumər, 67).
Göründüyü kimi ayədə "əl" və "ovuc" ifadələri işləndi. Müsəlmanların bu məsələdə yolu budur ki, Uca Allah Özünə nəyi vəsf edibsə, həmçinin Rasulullah (salləllahu aleyhi və səlləm) Ona nəyi vəsf edibsə, onlar da heç bir təhrifsiz, inkar etmədən, keyfiyyətinə varmadan (necə olduğunu düşünmədən) və (məxluqlara) oxşatmadan bunu qəbul edirlər. Uca Allah buyurur: "Gözlər Onu dərk etmir. O isə gözləri dərk edir. O, Lətifdir, (hər şeydən) Xəbərdardır". (əl-Ənam, 103). Daha ətraflı:
Allah Təalanın ad və sifətləri barəsində müsəlmanın etiqadı necə olmalıdır?
Allah haradadır və Allah hər yerdədir demək olarmı?