عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ ﷺ قَالَ «إِنَّ اللَّهَ ﷻ يَقُولُ أَنَا مَعَ عَبْدِى إِذَا هُوَ ذَكَرَنِى وَتَحَرَّكَتْ بِى شَفَتَاهُ»
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Uca Allah buyurur: “Qulum dodaqlarını tərpədərək Məni yad etdikcə Mən onunlayam[1]”.[2]
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي، وَأَنَا مَعَهُ إِذَا دَعَانِي».
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - belə dedi: “Uca Allah buyurur: “Mən qulumun barəmdəki zənni yanındayam.[3] Mənə dua etdikdə, Mən onun yanında oluram[4]”.[5]
عَنْ وَاثِلَةَ يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: قَالَ اللَّهُ ﷻ: أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي، بِي فَلْيَظُنَّ بِي مَا شَاءَ
Vasilətu[6] (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Uca Allah buyurur: “Mən qulumun barəmdəki zənni yanındayam. Odur ki, qoy barəmdə istədiyini zənn etsin””.[7]
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ «قَالَ اللَّهَ تعالى أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِى بِى إِنْ ظَنَّ خَيْراً فَلَهُ وَإِنْ ظَنَّ شَرًّا فَلَهُ»
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Uca Allah buyurur: “Qulum Mənim barəmdə nə zənn edərsə, onu da edəcəyəm. Əgər o, xeyir zənn etsə, ona xeyir veriləcəkdir. Əgər o, şər zənn etsə, ona şər veriləcəkdir”.[8]
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ النَّبِىُّ ﷺ «يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِى بِى، وَأَنَا مَعَهُ إِذَا ذَكَرَنِى، فَإِنْ ذَكَرَنِى فِى نَفْسِهِ ذَكَرْتُهُ فِى نَفْسِى، وَإِنْ ذَكَرَنِى فِى مَلأٍ ذَكَرْتُهُ فِى مَلأٍ خَيْرٍ مِنْهُمْ، وَإِنْ تَقَرَّبَ إِلَىَّ بِشِبْرٍ تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ ذِرَاعًا، وَإِنْ تَقَرَّبَ إِلَىَّ ذِرَاعًا تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ بَاعًا، وَإِنْ أَتَانِى يَمْشِى أَتَيْتُهُ هَرْوَلَةً»
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Uca Allah buyurur: “Qulum Mənim barəmdə nə zənn edərsə, onu da edəcəyəm. Məni yad etdikcə onunlayam. O, Məni öz-özlüyündə yad etsə, Mən də onu Öz-Özlüyümdə yad edərəm. O, Məni camaatın yanında yad etsə, Mən onu onlardan daha xeyirli camaatın (mələklərin) yanında yad edərəm. O, Mənə bir qarış yaxınlaşsa, Mən ona bir dirsək yaxınlaşaram. O, Mənə bir dirsək yaxınlaşsa, Mən ona bir qulac yaxınlaşaram. O, Mənə doğru yeriyərək gəlsə, Mən ona doğru yüyürərək gələrəm[9]”.[10]
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ أَنَّهُ قَالَ «قَالَ اللَّهُ ﷻ أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِى بِى وَأَنَا مَعَهُ حَيْثُ يَذْكُرُنِى وَاللَّهِ لَلَّهُ أَفْرَحُ بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ أَحَدِكُمْ يَجِدُ ضَالَّتَهُ بِالْفَلاَةِ وَمَنْ تَقَرَّبَ إِلَىَّ شِبْرًا تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ ذِرَاعًا وَمَنْ تَقَرَّبَ إِلَىَّ ذِرَاعًا تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ بَاعًا وَإِذَا أَقْبَلَ إِلَىَّ يَمْشِى أَقْبَلْتُ إِلَيْهِ أُهَرْوِلُ»
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Uca Allah buyurur: “Qulum Mənim barəmdə nə zənn edərsə, onu da edəcəyəm. Məni yad etdikcə onunlayam”. Allaha and olsun ki, Allah bir qulunun tövbəsinə sizdən birinizin səhrada itirdiyini tapıb sevindiyindən daha çox sevinir. Allah buyurur: “Kim Mənə bir qarış yaxınlaşsa, Mən ona bir dirsək yaxınlaşaram. Kim Mənə bir dirsək yaxınlaşsa, Mən ona bir qulac yaxınlaşaram. O, Mənə doğru yeriyərək gəlsə, Mən ona doğru yüyürərək gələrəm”.[11]
عَنْ شُرَيْحٍ قَالَ سَمِعْتُ رَجُلاً مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ ﷺ يَقُولُ قَالَ النَّبِىُّ ﷺ «قَالَ اللَّهُ تَعَالَى يَا ابْنَ آدَمَ قُمْ إِلَىَّ أَمْشِ إِلَيْكَ وَامْشِ إِلَىَّ أُهَرْوِلْ إِلَيْكَ»
Şureyh (Allah ona rəhm etsin) demişdir: “Mən bir səhabənin Peyğəmbərdən - salləllahu aleyhi və səlləm - belə rəvayət etdiyini eşitdim: “Uca Allah buyurur: “Ey Adəm övladı! Mənə doğru ayağa qalx, Mən də sənə doğru yeriyərək gəlim. Mənə doğru yeriyərək gəl, Mən də sənə doğru yüyürərək gəlim”.[12]
[1] Hədisdəki “Mən onunlayam”- ifadəsinin mənası, “Mənim yardımım, müvəffəqiyyətim və onu məqsədinə çatdırmağımla onunlayam”- deməkdir. (əl-Munavi “Feydul-Qadir” 1928).
[2] İbn Macə, 3792, 3924; Əhməd 10989, 11267. əl-Albani hədisi səhih olduğunu bildirmişdir.
[3] Qadi İyad (Allah ona rəhm etsin) demişdir: “Bu sözlərin mənası haqqında belə deyilir: “Bağışlanma dilədikdə, onu bağışlayaram. Tövbə etdikdə, onun tövbəsini qəbul edərəm. Dua etdikdə, onun dusını eşidərəm. İstədikdə, istədiyini verərəm”. Həmçinin, belə deyilir: “Burada, məna bağışlanmağa ümid bəsləməkdir. Bu rəy daha səhihdir”. (Əbul-Alə əl-Mubarakfuri “Tuhfətul-Əhvəzi” 3527).
[4] Bu hədislərdən aydın olur ki, hər bir mömin Allah barədə gözəl zənn etməli, Onun mərhəmətinə, habelə, etdiyi əməllərinin qəbul olunacağına, Cəhənnəm əzabından qoruyacağına ümid bəsləməlidir, həmçinin, Onun hüzuruna qayıdacağına, hüzurunda sorğu-sual ediləcəyinə yəqinliklə inanmalıdır. Bu xüsusda, Uca Allah belə buyurur:
“Ey Mənim özlərinə qarşı həddi aşmış qullarım! Allahın mərhəmətindən ümidinizi üzməyin. Şübhəsiz ki, Allah bütün günahları bağışlayır. O, həqiqətən, Bağışlayandır, Rəhmlidir!” (əz-Zumər, 53). Onu da bilmək lazımdır ki, yaxşı zənn ilə yaxşı əməl arasında, pis zənn ilə də pis əməl arasında bağlılıq vardır. Yəni adamın yaxşı əməlləri artdıqca Allaha olan zənni gözəlləşir, əks halda isə həmişə Allah barədə pis zəndə olur. Odur ki, möminlər, müttəqilər və muhsinlər həmişə Allah barədə yaxşı zəndə olur, müşriklər, kafirlər, münafiqlər və fasiqlər isə Onun barəsində pis zənnə qapılırlar. Allahın Öz bəndəsinin yanında olması Onun elminə, görməsinə və eşitməsinə aiddir. Yəni Ona yalvaran bəndəsini eşidir və görür. Bu xüsusda, Uca Allah buyurur:
“Qorxmayın, çünki Mən sizinləyəm, eşidirəm və görürəm!” (Ta ha, 46).
[5] əl-Buxari “Ədəbul-Mufrad” 616; Muslim, 2675 ət-Tirmizi, 2388. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir.
[6] Vasilətu ibn əl-Əsqai ibn Kəb ibn Amir əl-Leysi (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin ﷺ səhabəsidir. Hicrətin 83-cü ilində vəfat etmişdir.
[7] ət-Tabərani “Mucəmul-Kəbir” 210, 211, 17671. əl-Albani “Sahihul-Cəmius-Sağir”də (№ 4316) səhih olduğunu bildirmişdir.
[8] İbn Hibban, 639. əl-Albani “Sahihul-Cəmius-Sağir”də (№ 4315) səhih olduğunu bildirmişdir.
[9] Yəni, “Qul Mənə itaət etməklə yaxınlaşarsa, Mən də ona rəhmət, müvəffəqiyyət və yardım ilə yaxınlaşaram. Onun itaəti nə qədər çox olarsa, rəhmətim də bir o qədər çox olar. O, Mənə itaət etməyə tələsərək gəlsə, Mən ona rəhmətimi yağdıraram, onu qabaqlayıb məqsədinə çatmaqda çox addım atmamaq üçün əziyyətə salmaram. Qulun Allaha yaxınlaşmağının dərəcəsinə görə mükafatı qat-qat verilir” (Şərhun-Nəvəvi alə Səhih Muslim).
[10] əl-Buxari, 6856, 7405; Muslim, 4/ 2061.
[11] Muslim, 2675, 4927, 7128.
[12] Əhməd, 15360, 15967, 16346. əl-Albani “Sahihul-Cəmius-Sağir”də (№ 4340) və “Silsilətul-Əhədisis-Sahiha”da (№ 2287) səhih olduğunu bildirmişdir.