Cəbriyyə əqidəsi nədir?

Və aleykum Salam. Yəqin ki sual verən "Cəbriyyə" əqidəsini nəzərdə tutur. Cəbriyyə Qədərə imanda azmış tayfalardan birininin əqidəsidir. Bu əqidədə olanlara "Cəbriyyələr" deyirlər. Cəbriyyələr: "İnsan məcburdur və onun heç bir əməldə istəyi və ixtiyarı yoxdur" - deyirlər. Qədərə iman mövzusunda iki azmış tayfa var. Qədəriyyə və Cəbriyyə firqələri. 

Qədəriyyələr belə deyirlər: "Qədər yoxdur, insan öz əməlini özü yaradır, Allahın əməllərlə heç bir əlaqəsi yoxdur".

Cəbriyyələr isə belə deyirlər: "İnsan məcburdur, ixtiyarı yoxdur, bütün əməlləri məcburən edir”.

Doğru olan orta mövqe isə budur: İnsanın bəzi əməlləri məcburidir – məsələn, ürəyin döyünməsi, mədənin işləməsi, əl titrəməsi və s. Bu əməllər insanın ixtiyarında deyil. Bu, Allahın rəhmətindəndir. Əgər bunlar insanın ixtiyarında olsaydı, bəzən insan tamahından və ya səfehlikdən özünə zərər verə bilərdi. Bəzi əməlləri isə ixtiyaridir – bunlar insanın seçimidir. Məsələn, namaza getmək və ya getməmək, yaxşılıq etmək və ya pislik etmək. Buna görə bu əməllərə görə savab və ya günah yazılır. Uca Allah Quranda bu xüsusda belə buyurur: "Biz ona iki yolu (haqqı və batili) göstərmədikmi?!” (əl-Bələd, 10);  "Biz ona haqq yolu göstərdik! (Bundan sonra o,) istər şükür etsin, istər nankor olsun" (əl-İnsan, 3). “Nəfsini (günahdan) təmizləyən nicat tapmışdır. Onu (günaha) batıran isə ziyana uğramışdır” (əş-Şəms, 9-10). Həmçinin oxuyun: