Varisin mirasdan tam və ya qismən məhrum edilməsi (əl-Hucub və əl-Hirman)

    30.03.2015

Tərifi:
Ərəb dilində "əl-Hucub" sözü məhrum etmək mənasını verir. Bu sözün burada nəzərdə tutulan mənası, hansısa varisin mövcudluğuna görə müəyyən bir insanın mirasdan tam və ya qismən məhrum edilməsidir.
"əl-Hirman" sözünün mənası, varisliyə mane olan qətl və s. bu kimi səbəblərə görə, müəyyən bir insanın mirasından məhrum edilməsidir.
 
Mirasdan məhrum olunmağın (əl-Hucb-un) qismləri:
Mirasdan məhrum etmək iki qismdir: Qismən və ya tam məhrum etmək.
Mirasdan qismən məhrum olmaq:
Bu, hansısa varisin mövcudluğuna görə, varislərdən birinin payının qismən azalmasıdır. Bu hal, beş nəfər üçün ola bilər:

  1. Övlad varsa, ər mirasın yarısından məhrum olub, dörddə birə sahib olur.
  2. Övlad varsa, arvad mirasın dörddə birindən məhrum olub, səkkizdə birə sahib olur.
  3. Əsas vərəsələr varsa, ana mirasın üçdə birindən məhrum olub, altıda birinə sahib olur.
  4. Oğulun qızı.
  5. Atabir bacı.

 
Mirasdan tam məhrum olmaq:
Bu, başqa varisin mövcudluğuna görə müəyyən insanın mirasdan tam şəkildə məhrum edilməsidir. Məsələn, oğul mövcuddursa qardaş mirasdan tam məhrum olur. Bu, altı növ varisin mirasına aid deyil. Amma onlar mirasdan qismən məhrum edilə bilərlər: Onlar aşağadakılardır:
1, 2. Valideynlər: Ata və ana.
3, 4. Övladlar: Oğul və qız.
5, 6. Ər və arvad.
Mirasdan tam məhrum etmə halları deyilən varislərdən qeyrilərinə aiddir.
Mirasdan tam məhrum etmə iki əsas üzərində dayanır:

  1. Əgər kimsə ölən insana kiminsə vasitəsi ilə nisbət olunursa, həmin adam sağ olduqca nisbət olunan insana mirasdan pay düşmür. Məsələn, ölən adamın oğlunun oğulu. Ölənin oğlu sağ olduqca, oğulun oğulu varis ola bilməz. Yalnız anabir övladlar istisnadır. Onlar analarının vasitəsi ilə ölənə nisbət olunsalar da, ana sağ olduğu halda ölənin varisləri sayılırlar.
  2. Yaxın qohum uzaq qohumdan ön sayılır. Oğulun mövcudluğu, qardaşı oğlunu mirasdan məhrum edir. Əgər varislər eyni dərəcə olarlarsa daha çox qohumluq bağlılığı olan varis sayılır. Məsələn, doğma qardaş, atabir qardaşı mirasdan məhrum edir.