İtmiş mal-dövləti tapan adam nə etməlidir?

Tərifi: Ərəb dilində "əl-Luqatə" dedikdə, itmiş və sahibi bilinməyən mal-dövlət nəzərdə tutulur.
Bu ifadə daha çox qeyri heyvanlara şamil olunur. İtmiş heyvan isə "Dallə" sözü ilə ifadə olunur.
İtmiş mal-dövləti tapan adam nə etməlidir?
İtmiş malı tapan insan ilk olaraq tapdığı şeyin növünü və miqdarını ayırd etməli, sonra ədalətli insanları buna şahid tutmalı və tapıntını özündə saxlayıb bir il bunu elan etməlidir. Əgər malın sahibi itirdiyi malı olduğu kimi vəsf edərsə, onun malını geri qaytarmalıdır. Hətta bir il keçəndən sonra bu baş versə, malı sahibinə qaytarmaq vacibdir. Əgər malın sahibi tapılmazsa, ondan faydalana bilər. Suveyd ibn Ğaflə deyir ki, mən Ubeyy ibn Kəəb ilə rastlaşdım. O dedi: Mən, içərisində yüz dinar olan balca kisə tapmışdım. Peyğəmbərin (S.A.V.) yanına gəlib bu haqda ondan soruşdum. O dedi: «Tapdığını bir il elan et». Mən bir il elan etdim, amma malın sahibini tapmadım. Sonra yenə onun yanına gəldim və o dedi: «Bir il də elan et». Mən bir il də elan etdim, amma yenə malın sahibini tapmadım. Üçüncü dəfə onun yanına gəldim və o dedi: «Kisəni və ipini saxla (ki, birdən əgər sahibi çıxarsa malını tanısın), içərisindəki malı say (ki, sahibinə qaytarası olsan düzgün qaytarasan). Əgər yenə də sahibi tapılmazsa ondan istifadə et». Mən də həmin maldan istifadə etdim. Sonra onun sahibi ilə Məkkədə rastlaşdım. Rəvayətçi deyir: Bilmirəm, onunla üç il, yoxsa bir il sonra rastlaşdığını demişdi.[1]
İyad ibn Himar Peyğəmbərin (S.A.V.) belə dediyini rəvayət edir: «Kim itmiş mal taparsa bir yaxud iki nəfər ədalətli insanı şahid tutsun. Sonra malı dəyişdirmədən və gizlətmədən saxlasın. Əgər sahibi tapılarsa o malı götürməyə daha haqlıdır. Əks halda bu Allahın malıdır, onu istədiyinə bəxş edir»[2].