Müsəlmanlar arasında sevgiyə və rəhmli olmağa təşviq

    13.09.2018
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «يَقُولُ اللَّهُ: اسْتَطْعَمْتُكَ فَلَمْ تُطْعِمَنِي، قَالَ: فَيَقُولُ: يَا رَبِّ، وَكَيْفَ اسْتَطْعَمْتَنِي وَلَمْ أُطْعِمْكَ، وَأَنْتَ رَبُّ الْعَالَمِينَ؟ قَالَ: أَمَا عَلِمْتَ أَنَّ عَبْدِي فُلاَنًا اسْتَطْعَمَكَ فَلَمْ تُطْعِمْهُ؟ أَمَا عَلِمْتَ أَنَّكَ لَوْ كُنْتَ أَطْعَمْتَهُ لَوَجَدْتَ ذَلِكَ عِنْدِي؟ ابْنَ آدَمَ، اسْتَسْقَيْتُكَ فَلَمْ تَسْقِنِي، فَقَالَ: يَا رَبِّ، وَكَيْفَ أَسْقِيكَ وَأَنْتَ رَبُّ الْعَالَمِينَ؟ فَيَقُولُ: إِنَّ عَبْدِي فُلاَنًا اسْتَسْقَاكَ فَلَمْ تَسْقِهِ، أَمَا عَلِمْتَ أَنَّكَ لَوْ كُنْتَ سَقَيْتَهُ لَوَجَدْتَ ذَلِكَ عِنْدِي؟ يَا ابْنَ آدَمَ، مَرِضْتُ فَلَمْ تَعُدْنِي، قَالَ: يَا رَبِّ، كَيْفَ أَعُودُكَ، وَأَنْتَ رَبُّ الْعَالَمِينَ؟ قَالَ: أَمَا عَلِمْتَ أَنَّ عَبْدِي فُلاَنًا مَرِضَ، فَلَوْ كُنْتَ عُدْتَهُ لَوَجَدْتَ ذَلِكَ عِنْدِي أَوْ وَجَدْتَنِي عِنْدَهُ؟»

 
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “(Qiya­mət günü) Allah Öz quluna belə buyuracaq: “Səndən yemək istədim, Mə­nə yemək vermədin”. O, deyəcək: “Ey Rəbbim! Sən aləmlərin Rəbbi ola-ola necə ola bi­lər ki, məndən yemək istəyəsən, mən də Sənə yemək ver­­mə­yim?” Allah buyu­racaq: “Məgər bilmirsən ki, filan qulum sən­dən yemək is­tə­miş, sən də ona yemək verməmişdin?[1] Məgər bil­mir­din ki, əgər onu ye­dirtsəydin, bunun mü­kafatını Mənim ya­nımda tapacaq­dın?” Sonra Allah buyuracaq: “Ey Adəm oğlu, səndən su istə­dim, Mənə su ver­mə­din.” O de­yəcək: “Ey Rəb­bim! Sən aləm­lə­rin Rəbbi ola-ola necə ola bi­lər ki, məndən su istəyəsən, mən də Sə­nə su ver­məyim?” Allah bu­yuracaq: “Filan qulum sən­dən su is­tə­mişdi, sən isə ona su vermə­miş­din? Məgər bilmirdin ki, əgər ona su versəydin, bu­nun mü­kafatını Mənim yanımda tapacaq­dın?” Sonra Allah bu­yuracaq: “Ey Adəm oğlu! Mən xəstələndim,[2] sən isə Mənə baş çəkmə­din.” O, deyəcək: “Ey Rəbbim! Sən aləmlərin Rəbbi ol­du­ğun halda, mən Sənə necə baş çəkə bilərdim?” Allah buyu­racaq: “Filan qu­lu­mun xəst­ə­ləndiyini bilmir­dinmi?! Əgər ona baş çək­səy­din, bunun mü­ka­fa­tını Mə­nim yanımda tapardın - yaxud[3] - Məni onun yanında tapardın”.[4]
 

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ أَنَّ النَّبِىَّ ﷺ تَلاَ قَوْلَ اللَّهِ ﷻ فِى إِبْرَاهِيمَ (رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِى فَإِنَّهُ مِنِّى) الآيَةَ. وَقَالَ عِيسَى (إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ) فَرَفَعَ يَدَيْهِ وَقَالَ «اللَّهُمَّ أُمَّتِى أُمَّتِى». وَبَكَى فَقَالَ اللَّهُ ﷻ يَا جِبْرِيلُ اذْهَبْ إِلَى مُحَمَّدٍ وَرَبُّكَ أَعْلَمُ فَسَلْهُ مَا يُبْكِيكَ فَأَتَاهُ جِبْرِيلُ - عَلَيْهِ الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ - فَسَأَلَهُ فَأَخْبَرَهُ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ بِمَا قَالَ. وَهُوَ أَعْلَمُ. فَقَالَ اللَّهُ «يَا جِبْرِيلُ اذْهَبْ إِلَى مُحَمَّدٍ فَقُلْ إِنَّا سَنُرْضِيكَ فِى أُمَّتِكَ وَلاَ نَسُوءُكَ»

 
Abdullah ibn Amr ibn əl-As (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər - salləllahu aleyhi və səlləm - Uca Allahın İbrahim haqqında: “Ey Rəbbim! Həqiqətən də, onlar çox adamı azdırıblar. Kim mənə tabe olsa, o, məndəndir” (İbrahim 36) və İsa (ona salam olsun) haqqında: “Əgər onlara əzab versən, sözsüz ki, onlar Sənin qullarındır. Əgər onları bağışlasan, şübhəsiz ki, Sən Qüd­rət­lisən, Müdriksən!” (əl-Maidə, 118) - ayələrini oxuyarkən əllərini (göyə) qaldırdı və: “Allahım! Ümmətim, ümmətim!”- deyərək ağ­ladı. Uca Allah buyurdu: “Ey Cəbrail! - Rəbbin daha yaxşı bildiyi halda - Muhəmmədin yanına get və ondan soruş: “Səni ağladan nədir?” Cəbrail (ona salam olsun) da onun yanına gəlib soruşdu. Allah Elçisi salləllahu aleyhi və səlləm də söylədiklərini - Allahın daha yaxşı bildiyi halda - ona xəbər verdi. Allah buyurdu: “Ey Cəbrail! Muhəmmədin yanına get və de: “Şübhəsiz ki, Biz səni ümmətindən razı edəcəyik və səni mə­yus etməyəcəyik”.[5]

 
[1] Əslində, Uca Allahın yemək-içməyə ehtiyacı yoxdur. Yemək və içmək ancaq naqis məxluqata aid olan xislətlərdəndir. Bu xüsusda, Uca Allah buyurur: “Mən cinləri və insanları ancaq Mənə ibadət etmək üçün ya­rat­dım. Mən onlardan ruzi is­tə­mirəm. Mən onlardan Məni ye­dirt­mə­lərini də istəmirəm. Həqiqətən, Allah ruzi ve­rəndir, Qüvvət sahibidir, Mə­tindir” (əz-Zariyat, 56-58); O, həmçinin, buyurur: “Allah (ha­mı­nı) yedi­rir, Özü­nü isə (heç kəs) ye­dirmir” (əl-Ənam, 14). Qüdsi hədislərin birində Uca Allah buyurur: “Ey qullarım! Siz Mənə zərər yetirməyə qadir deyilsiniz ki, zərər yetirəsiniz. Eləcə də, Mənə fayda verməyə qadir deyilsiniz ki, fayda verəsiniz” (Muslim, 2577). Burada Allahın, yemək-içməyi, habelə, xəstəni ziyarət etməyi Özünə aid etməsi, mömin adamı sadəcə bu işə təşviq etməsi üçündür. Buna, Allahın bu ayəsini misal çəkmək olar: “Kim Allaha gözəl borc versə, (Allah) onun üçün bunu qat-qat artır­ar” (əl-Bəqərə, 245).
[2] Burada, “xəstələndim” deyildikdə, Allahın xəstələnməsi başa düşülməməlidir, çün­ki xəstələnmək naqis sifətlərdəndir, pak və müqəddəs Allah isə bütün nöqsanlardan uzaqdır. Bu hədisdəki xəstələnmək əməlisaleh qullardan və ya Allah dostlarından birinə aid­dir.  Bu xüsusda varid olmuş qüdsi səhih hədisdə Uca Allah buyurur: “Kim Mənim dostumla düşmən­çilik edərsə, Mən ona hərb elan edərəm.” Yəni kim Allahın dostu ilə düş­mənçilik edərsə, Allahla düşmənçilik etmək fikri olmasa da, Allahla düşmənçilik etmiş hesab edilər (Şərh Riyadus-Salihin, 896-cı hədisin şərhi).
[3] Bu, ravinin şəkkidir. İmam Muslimin “Səhih”ində bu hədis şəksiz olaraq rəvayət edilmiş və həmin rəvayətdə: “Məni onun yanında tapardın”– deyilir. Alimlər hədi­sin bu yerini izah edərkən demişlər: “Burada Uca Allah: yemək və içmək xüsusunda: “bunun mü­kafa­tını Mənim yanımda tapardın” yox, “Məni onun yanında tapardın” de­yir. Bu da, xəstə adamın Allaha yaxın olduğuna dəlalət edir. Elə buna görə də alimlər demişlər: “Xəstə adam bir kimsənin lehinə və ya əleyhinə etdiyi duanın qəbul olunması­na həris olur”. Hədis, həmçinin, xəstəni ziyarət etməyin müstəhəb əməl olmasına dəlalət edir. Hədisdən o da aydın olur ki, Uca Allah həm xəstəyə, həm də xəstəni ziyarət edən adama yaxın olur” (Şərh Riyadus-Salihin, 896-cı hədisin şərhi).
[4] əl-Buxari “Ədəbul-Mufrad” 517; Muslim, 2569. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir.
[5] Muslim, 346/ 202 (301, 499, 520).