Yetim qızlarla himayədarın evlənməsi haqda - ən-Nisa surəsi 3 - cü ayə

    04.10.2018
وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَى فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا

 
Yetim qızlara qarşı ədalətli olmayacağınızdan qorxursunuzsa, onda xoşunuza gələn halal qadınlardan ikisi, üçü və dördü ilə evlənin. Əgər o qadınlarla ədalətlə dolanmayacağınızdan qorxursunuzsa, onda onlardan biri ilə və yaxud sahib olduğunuz cariyələrlə kifayətlənin. Bu, haqsızlıq etməməyə daha yaxındır

 
عَنْ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - أَنَّ رَجُلاً كَانَتْ لَهُ يَتِيمَةٌ فَنَكَحَهَا ، وَكَانَ لَهَا عَذْقٌ ، وَكَانَ يُمْسِكُهَا عَلَيْهِ ، وَلَمْ يَكُنْ لَهَا مِنْ نَفْسِهِ شَىْءٌ فَنَزَلَتْ فِيهِ {وَإِنْ خِفْتُمْ أَنْ لاَ تُقْسِطُوا فِى الْيَتَامَى} أَحْسِبُهُ قَالَ كَانَتْ شَرِيكَتَهُ فِى ذَلِكَ الْعَذْقِ وَفِى مَالِهِ .

 
Aişə (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, bir kişi hi­mayəsində saxladığı, xurma ağacına (və ya xurmalığa) sahib ye­tim bir qızla evləndi. Bu kişinin könlündə qıza istək olmadığı hal­da, onu məhz xurma ağacına görə saxlayırdı. Uca Allah da bu ayəni nazil etdi: “Əgər o qadınlarla ədalətlə dolanmayacağınızdan qorxursunuzsa…” (ən-Nisa, 3). Hədisi rəvayət edən Hişam ibn Yusuf dedi: “Elə hesab edirəm ki, qız həm xurma ağacında, həm də kişinin başqa malında onunla şərik idi”.
 
əl-Buxari, 4207, 4573; əs-Suyuti “Durrul-Mənsur” 4/218; İbn Kəsir, 2/208; əş-Şəukəni “Fəthul-Qadir” 2/82.  

 
عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ أَنَّهُ سَأَلَ عَائِشَةَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى {وَإِنْ خِفْتُمْ أَنْ لاَ تُقْسِطُوا فِى الْيَتَامَى} . فَقَالَتْ يَا ابْنَ أُخْتِى ، هَذِهِ الْيَتِيمَةُ تَكُونُ فِى حَجْرِ وَلِيِّهَا ، تَشْرَكُهُ فِى مَالِهِ وَيُعْجِبُهُ مَالُهَا وَجَمَالُهَا ، فَيُرِيدُ وَلِيُّهَا أَنْ يَتَزَوَّجَهَا ، بِغَيْرِ أَنْ يُقْسِطَ فِى صَدَاقِهَا ، فَيُعْطِيَهَا مِثْلَ مَا يُعْطِيهَا غَيْرُهُ ، فَنُهُوا عَنْ أَنْ يَنْكِحُوهُنَّ ، إِلاَّ أَنْ يُقْسِطُوا لَهُنَّ ، وَيَبْلُغُوا لَهُنَّ أَعْلَى سُنَّتِهِنَّ فِى الصَّدَاقِ ، فَأُمِرُوا أَنْ يَنْكِحُوا مَا طَابَ لَهُمْ مِنَ النِّسَاءِ سِوَاهُنَّ . قَالَ عُرْوَةُ قَالَتْ عَائِشَةُ وَإِنَّ النَّاسَ اسْتَفْتَوْا رَسُولَ اللَّهِ - صلى الله عليه وسلم - بَعْدَ هَذِهِ الآيَةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ {وَيَسْتَفْتُونَكَ فِى النِّسَاءِ} قَالَتْ عَائِشَةُ وَقَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى فِى آيَةٍ أُخْرَى {وَتَرْغَبُونَ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ} رَغْبَةُ أَحَدِكُمْ عَنْ يَتِيمَتِهِ حِينَ تَكُونُ قَلِيلَةَ الْمَالِ وَالْجَمَالِ قَالَتْ فَنُهُوا أَنْ يَنْكِحُوا عَنْ مَنْ رَغِبُوا فِى مَالِهِ وَجَمَالِهِ فِى يَتَامَى النِّسَاءِ ، إِلاَّ بِالْقِسْطِ ، مِنْ أَجْلِ رَغْبَتِهِمْ عَنْهُنَّ إِذَا كُنَّ قَلِيلاَتِ الْمَالِ وَالْجَمَالِ .
 

Rəvayət edilir ki, Urva ibn Zubeyr Aişədən (Allah ondan razı olsun) Uca Allahın: “Yetim qızlara qar­şı əda­lətli olma­yacağınızdan qorxur­sunuzsa,...” ayəsi barəsində so­ruş­du. Aişə dedi: “Ey bacı oğlu, bu (ayədə bəhs edilən) yetim qız hamisinin hima­yəsi altındadır və hamisi onun malına şərikdir. Özü də qızın həm malına, həm də özünə gözü düşüb. Hamisi onunla evlənmək istəyir, lakin onun mehrini in­saf­la, (evlənmək istəyən) kimsənin (aldığı) qıza verdiyi kimi mehr vermək­dən boyun qaçırır. Belələrinə yetim qızlarla evlənmək qadağan edilmişdir. An­caq (mehr xüsusunda) ədalətlə hərəkət edərək və bu qızlara adətən qadın­lara ve­rilən mehrin ən yaxşısını verərək onlarla evlənə bilərlər. Əks təqdirdə on­la­ra bu qız­lardan başqa xoşlarına gələn (halal) qadın­larla ev­lənmək əmr olunur”. Urva davam edərək rəvayət edir ki, Aişə (Allah ondan razı olsun) dedi: “Bu ayədən sonra insanlar Pey­ğəm­bərdən - salləllahu aleyhi və səlləm - qadınlar barəsində fətva istədilər və Allah (bu ayəni) nazil etdi: “Sən­dən qadınlar barəsində hökm (verməyini) istəyirlər...” (ən-Nisa, 127). Aişə (davam edib) dedi: “Bu ayənin davamında: “evlən­mək istədiyiniz” sözü, birinizin, hi­mayəsi altında olan, malı az olub özü də çox gözəl olmayan yetim qızla ev­lənmək istəyi olmadığı mənasını verir. Odur ki, (kişilərə) himayə­lə­rində olan yetim qızların malına və gözəlliyinə görə onlarla evlənmək qada­ğan edil­mişdir. Çünki, əgər bu qızların malı az olsaydı, özləri də gözəl olma­say­dılar, (bu himayədarlar) onlarla evlənməzdilər. Ancaq (mehr xüsu­sunda) əda­lətlə hərəkət etsələr (onlarla) evlənə bilərlər”.
 
əl-Buxari, 4574; Muslim, 3018.