Müşriklərin sıralarında müsəlmanlara qarşı döyüşməyə məcbur edilənlər haqda - ən-Nisa surəsi 97 - 98 - ci ayələr

 
“Mələklər özlərinə zülm edənlərin canlarını alarkən onlara: “Siz nə halda idiniz?”– deyəcəklər. Onlar: “Biz yer üzündə zəif insanlar idik!”– deyəcəklər. (Mələklər də onlara:) “Məgər Allahın torpağı o qədər geniş deyildimi ki, siz orada hicrət edəydiniz?”– deyəcəklər. Onların sığınacaqları yer Cəhənnəmdir. Ora nə pis dönüş yeridir. Ancaq zülmə qarşı çarə tapmağa qadir olmayan və hicrət etməyə yol tapa bilməyən zəif kişi, qadın və uşaqlar istisnadır”
 

 
Rəvayət edilir ki, Muhəmməd ibn Abdur-Rahmən Əbul-Əsvəd demişdir: “Mədinə əhli Şam əhlinə qarşı döyüşə çıxmağa məcbur edilən zaman (Abdullah ibn Zubeyrin Məkkənin əmi­ri olduğu vaxt) mən İkrimənin yanına gəlib ondan nəsihət istədim və o, təkid edərək mə­nə bu döyüşdə iştirak etməməyimi tövsiyə edib dedi: “İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) rəvayət etmişdir ki, (bir vaxt Məkkədə yaşayan) müsəl­manlar məcburiyyət qarşısında müşriklərə qoşulub onların sayını artırır (və onlarla birgə Peyğəmbərə - salləllahu aleyhi və səlləm - qarşı) döyüşürdülər. (Döyüş əsnasında müsəl­manlar tə­rə­findən) oxla və ya qılıncla vurulub öldürüldükdə, Allah bu ayəni nazil et­di: “Mələklər özlərinə zülm edənlərin canlarını alarkən onlara: “Siz nə halda idiniz?”– deyəcəklər. Onlar: “Biz yer üzündə zəif insanlar idik!”– deyəcəklər. Mələklər də onlara: “Məgər Allahın torpağı o qədər geniş deyildimi ki, siz orada hicrət edəydiniz?”– deyəcəklər. Onların sığınacaqları yer Cəhənnəmdir. Ora nə pis dönüş yeridir” (ən-Nisa, 97)”.
 
əl-Buxari, 4596, 7085; əl-Beyhəqi “Sunənul-Kubra” 18205, “Sunənus-Suğra” 2792, 3565; ət-Tabərani “Mucəmul-Kəbir” 11344; “Mucəmul-Əvsat” 358; İbn Kəsir “Təfsir” 2/388; əl-Qurtubi “Təfsir” 5/345.
 

 
Rəvayət edilir ki, İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Bir dəstə Məkkəli İslamı qəbul etmiş və bunu müş­riklərdən gizlətmiş­di. Bədr döyüşü günü müşriklər onları özləri ilə getməyə məcbur etdilər. Onlardan bəzi­ləri bu döyüşdə yaralandı, bəziləri də öldü­rüldü. Müsəlmanlar: “Onlar bizim müsəl­man qardaşlarımız idi və bu döyüşə məcburiyyət qarşısında gəl­mişdilər”- deyib onlar üçün ba­ğışlanma dilədilər. Uca Allah da bu ayəni nazil etdi:   “Mələklər özlərinə zülm edənlərin canlarını alarkən onlara: “Siz nə halda idiniz?”– deyəcəklər. Onlar: “Biz yer üzündə zəif insanlar idik!”– deyəcəklər. Mələklər də onlara: “Məgər Allahın torpağı o qədər geniş deyildimi ki, siz orada hicrət edəydiniz?”– deyəcəklər. Onların sığınacaqları yer Cəhənnəmdir. Ora nə pis dönüş yeridir”. (ən-Nisa, 97). Səhabələr bu ayəni məktuba yazaraq Məkkədə qalan müsəl­manla­ra göndərib bildirdilər ki, onların orada qalması üçün heç bir üzür yoxdur. Onlar Mədinəyə hicrət etdikdə müşriklərlə rastlaşdılar və onla­rın fitnəsinə məruz qaldılar (və qayıtdılar). Allah da bu ayəni nazil etdi: “İnsanların arasında: “Allaha iman gətirdik!"– deyənləri də vardır. Amma Allah yolunda əziyyətə məruz qaldıqda insanların fitnəsini Allahın əzabı ilə eyni tuturlar. Əgər Rəbbindən bir zəfər gəlmiş olsa, mütləq: “Biz də sizinlə idik!”– deyərlər. Məgər Allah yaradılmışların kökslərində olanları ən yaxşı bilən deyilmi?” (əl-Ənkəbut, 10). Müsəlmanlar bu ayəni də yazıb onlara göndərdilər. Bu dəfə onlar yenə də Məkkədən çıxdılar və hər bir xeyirdən ümidlərini üz­dülər. Onlar haqda bu ayə nazil oldu: “Sınağa çəkildikdən sonra hicrət edənləri, daha sonra cihad edib çətinliklərə dözənləri, bunlardan sonra əlbəttə, Rəbbin Bağışlayandır, Rəhmlidir” (ən-Nəhl, 110). Müsəlmanlar bu ayəni də onlara yazıb Allahın onlara yol aç­dığını bildirdilər. Onlar Mədinəyə hicrət edərkən müşriklərlə rast­laşdılar və onlarla döyüşdülər. Onlardan bəziləri öldürüldü, bəzi­ləri isə qaçıb canını qurtardı”.

İbn Cərir ət-Tabəri  “Cəmiul-Bəyən” 10326, 22089, 27943. Şeyx Muqbil, Ali Nasr və əl-Hilali səhih olduğunu bildirmişlər.