Qənimətlər haqda - əl-Ənfal surəsi 1 – 5 - ci ayələr

    07.04.2019
 يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ * إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ * الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ * أُولَئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ * كَمَا أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَكَارِهُونَ

 
“Səndən qənimətlər haqqında soruşurlar. De: “Qənimətlər Allaha və Peyğəmbərə aiddir”. Elə isə Allahdan qorxun və öz aranızdakı əlaqələri möhkəmlədin. Əgər möminsinizsə, Allaha və Onun Elçisinə itaət edin. Möminlər ancaq o kəslərdir ki, Allah anıldığı zaman onların qəlbi qorxuya düşər, Onun ayələri onlara oxunduqda imanları artar, yalnız öz Rəbbinə təvəkkül edər, namaz qılar və Bizim onlara verdiyimiz ruzidən Allah yolunda xərcləyərlər. Onlar həqiqi möminlərdir. Onlar üçün Rəbbi yanında dərəcələr, bağışlanma və bolluca ruzi vardır. Rəbbin səni bu minvalla haqq-ədalət uğrunda Bədrə getmək üçün evindən çıxartdı. Halbuki bu, möminlərdən bir dəstənin xoşuna gəlmirdi”
 

عَنْ مُصْعَبِ بْنِ سَعْدٍ ، عَنْ أَبِيهِ ، قَالَ : لَمَّا كَانَ يَوْمُ بَدْرٍ جِئْتُ بِسَيْفٍ ، فَقُلْتُ : يَا رَسُولَ اللهِ ، إِنَّ اللَّهَ قَدْ شَفَى صَدْرِي مِنَ الْمُشْرِكِينَ ، أَوْ نَحْوَ هَذَا ، هَبْ لِي هَذَا السَّيْفَ ، فَقَالَ : هَذَا لَيْسَ لِي وَلاَ لَكَ فَقُلْتُ : عَسَى أَنْ يُعْطَى هَذَا مَنْ لاَ يُبْلِي بَلاَئِي ، فَجَاءَنِي الرَّسُولُ فَقَالَ : إِنَّكَ سَأَلْتَنِي وَلِيسَ لِي ، وَإِنَّهُ قَدْ صَارَ لِي وَهُوَ لَكَ ، قَالَ : فَنَزَلَتْ : {يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنْفَالِ} الآيَةَ.

 
Musab ibn Səd atasının belə dediyini rəvayət edir: “Bədr dö­yüşü günü qənimətdən olan bir qılınc götürüb Peyğəmbərə - sallallahu aleyhi və səlləm - dedim: “Ey Allahın Elçisi! Artıq Allah məni müşriklərdən intiqam almaq kimi arzuma çatdırdı. Bu qılıncı mə­nə bağış­la!” O dedi: “Bu nə sənə, nə də mənə məxsusdur!” Mən öz-özümə fikirləşdim ki, “ola bilsin ki, o bu qılıncı məndən az əziy­yət çəkənə verəcək”. Bu vaxt Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – mə­nim yanıma gəlib dedi: “Sən bu qılıncı məndən is­tə­diyin vaxt o mənə məxsus deyildi. İndi isə o mənimdir və mən onu sənə hədiy­yə edirəm”. Allah da bu ayəni nazil etdi: “Səndən qənimətlər haqqında soruşurlar. De: “Qənimətlər Allaha və Peyğəmbərə aiddir”. Elə isə Allahdan qorxun və öz aranızdakı əlaqələri möhkəmlədin. Əgər möminsinizsə, Allaha və Onun Elçisinə itaət edin” (əl-Ənfal, 1)”.
 
ət-Tirmizi, 3079, 3359; Əbu Davud, 2742; Əhməd, 1538; ən-Nəsəi “Sunənul-Kubra” 11132, 11196; əl-Beyhəqi “Sunənul-Kubra” 12491, 13087; əl-Hakim, 2595. əl-Hakim, əz-Zəhəbi, Muqbil və əl-Albani səhih olduğunu bildirmişlər.
 

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ بَدْرٍ : مَنْ فَعَلَ كَذَا وَكَذَا ، فَلَهُ مِنَ النَّفَلِ كَذَا وَكَذَا . قَالَ : فَتَقَدَّمَ الْفِتْيَانُ وَلَزِمَ الْمَشْيَخَةُ الرَّايَاتِ فَلَمْ يَبْرَحُوهَا ، فَلَمَّا فَتَحَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ قَالَ الْمَشْيَخَةُ : كُنَّا رِدْءًا لَكُمْ لَوِ انْهَزَمْتُمْ لَفِئْتُمْ إِلَيْنَا ، فَلاَ تَذْهَبُوا بِالْمَغْنَمِ وَنَبْقَى ، فَأَبَى الْفِتْيَانُ وَقَالُوا : جَعَلَهُ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم لَنَا ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ {يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنْفَالِ قُلِ الأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ} إِلَى قَوْلِهِ : {كَمَا أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالْحَقِّ ، وَإِنَّ فَرِيقًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَكَارِهُونَ} يَقُولُ : فَكَانَ ذَلِكَ خَيْرًا لَهُمْ ، فَكَذَلِكَ أَيْضًا فَأَطِيعُونِي فَإِنِّي أَعْلَمُ بِعَاقِبَةِ هَذَا مِنْكُمْ.

 
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - Bədr döyüşündə dedi: “Kim filan əməli etsə, qənimətdən ona filan qədər düşəcək!” Cavanlar bunu eşidən kimi düşmənin üzərinə hücuma atıldılar, yaşlılar isə bay­raqların yanında qaldılar. Müsəlmanlar qalib gəldikdən sonra ya­şlılar dedilər: “Biz arxada dayanıb sizə dayaq olmuşuq ki, məğlub olsanız qayıtma­ğa yeriniz olsun. Ona görə də qənimətdə bizim də payımız var!” Cavanlar bunu qətiyyətlə inkar edib dedilər: “Alla­hın Elçisi bunu bizə məxsus etmişdir!” Uca Allah da bu ayələri nazil etdi: “Səndən qənimətlər haqqında soruşurlar. De: “Qənimətlər Allaha və Peyğəmbərə aiddir”. Elə isə Allahdan qorxun və öz aranızdakı əlaqələri möhkəmlədin. Əgər möminsinizsə, Allaha və Onun Elçisinə itaət edin. Möminlər ancaq o kəslərdir ki, Allah anıldığı zaman onların qəlbi qorxuya düşər, Onun ayələri onlara oxunduqda imanları artar, yalnız öz Rəbbinə təvəkkül edər, namaz qılar və Bizim onlara verdiyimiz ruzidən Allah yolunda xərcləyərlər. Onlar həqiqi möminlərdir. Onlar üçün Rəbbi yanında dərəcələr, bağışlanma və bolluca ruzi vardır. Rəbbin səni bu minvalla haqq-ədalət uğrunda Bədrə getmək üçün evindən çıxartdı. Halbuki bu, möminlərdən bir dəstənin xoşuna gəlmirdi” (əl-Ənfal, 1-5). Sonra o dedi: “Bu onların xeyrinə idi. Elə isə mənə itaət edin, çünki mən bunun aqibətini sizdən da­ha yaxşı bilirəm”.

Əbu Davud, 2737; əl-Beyhəqi “Sunənul-Kubra” 12492, 12597. əl-Hakim, əz-Zəhəbi, və əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir.

 
 
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَوْلُهُ : {يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنْفَالِ ، قُلِ الأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ} قَالَ : الأَنْفَالُ : الْمَغَانِمُ كَانَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَالِصَةً لَيْسَ لِأَحَدٍ مِنْهَا شَيْءٌ ، مَا أَصَابَ سَرَايَا الْمُسْلِمِينَ مِنْ شَيْءٍ أَتَوْهُ بِهِ ، فَمَنْ حَبَسَ مِنْهُ إِبْرَةً أَوْ سِلْكًا فَهُوَ غُلُولٌ . فَسَأَلُوا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ يُعْطِيَهُمْ مِنْهَا ، قَالَ اللَّهُ : {يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنْفَالِ قُلِ الأَنْفَالُ} لِي جَعَلْتُهَا لِرَسُولِي لَيْسَ لَكُمْ فِيهَا شَيْءٌ {فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ} ، ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ : {وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ} ثُمَّ قُسِمَ ذَلِكَ الْخُمُسُ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلِمَنْ سُمِّيَ فِي الآيَةِ.

 
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) “Səndən qənimətlər haqqında soruşurlar. De: “Qənimətlər Allaha və Peyğəmbərə aiddir” ayəsi haqda belə demişdir: “Qənimətlər heç bir kimsəyə deyil, yalnız Allah Elçisinə - sallallahu aleyhi və səlləm - məxsus idi. Müsəlmanların dəstələri döyüşdə bir qənimət əldə etdikdə, ona gətirərdilər. Kim bir iynə və ya ip gizlədərdisə, xainlərdən sayılardı. Müsəlmanlar Allah Elçisinə - sallallahu aleyhi və səlləm - qənimətlərdən onlara da verilməsini xahiş etdilər. Allah buyurdu: “Səndən qənimətlər haqqında soruşurlar. De: “Qənimətlər…” – Mənə aiddir, Mən onu öz Elçimə verdim, o sizə məxsus deyil. “Elə isə Allahdan qorxun və öz aranızdakı əlaqələri möhkəmlədin. Əgər möminsinizsə, Allaha və Onun Elçisinə itaət edin”, sonra Allah bu ayəni nazil etdi: “Əgər siz Allaha və haqla batilin ayırd edildiyi gün – iki dəstənin qarşı-qarşıya gəldiyi gün qulumuza nazil etdiyimizə iman gətirmisinizsə, bilin ki, ələ keçirdiyiniz qənimətlərin beşdə biri Allaha, Onun Elçisinə, onun qohum-əqrəbasına, yetimlərə, kasıblara və müsafirlərə məxsusdur. Allah hər şeyə qadirdir” (əl-Ənfal, 41). Bundan sonra qənimətlərin beşdə biri Allah Elçsinə və ayədə qeyd edilən kəslərə paylanıldı”.
 
İbn Cərir ət-Tabəri “Cəmiul-Bəyən” 15667, 15741; İbn Əbu Hatim “Təfsir” 8766; əl-Beyhəqi “Sunənul-Kubra” 12498, 13094. Ali Nasr və əl-Hilali həsən olduğunu bildirmişlər.