Keyfiyyətsiz maldan olan sədəqə haqda - əl-Bəqərə surəsi 267 - ci ayə

    15.08.2018
 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَلَا تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَلَسْتُمْ بِآخِذِيهِ إِلَّا أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ

 
“Ey iman gətirənlər! Qazandığınız və sizin üçün torpaqdan yetişdirdiyimiz şeylərin yaxşısından Allah yolunda xərcləyin. Özünüzə verildiyi təqdirdə ancaq göz yumub alacağınız pis şeylərdən xərcləməyə çalışmayın. Bilin ki, Allah Zəngindir, Tərifəlayiqdir”
 

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَخْبَرَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى عَنْ إِسْرَائِيلَ عَنِ السُّدِّىِّ عَنْ أَبِى مَالِكٍ عَنِ الْبَرَاءِ {وَلاَ تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ} قَالَ نَزَلَتْ فِينَا مَعْشَرَ الأَنْصَارِ كُنَّا أَصْحَابَ نَخْلٍ فَكَانَ الرَّجُلُ يَأْتِى مِنْ نَخْلِهِ عَلَى قَدْرِ كَثْرَتِهِ وَقِلَّتِهِ وَكَانَ الرَّجُلُ يَأْتِى بِالْقِنْوِ وَالْقِنْوَيْنِ فَيُعَلِّقُهُ فِى الْمَسْجِدِ وَكَانَ أَهْلُ الصُّفَّةِ لَيْسَ لَهُمْ طَعَامٌ فَكَانَ أَحَدُهُمْ إِذَا جَاعَ أَتَى الْقِنْوَ فَضَرَبَهُ بِعَصَاهُ فَيَسْقُطُ مِنَ الْبُسْرِ وَالتَّمْرِ فَيَأْكُلُ وَكَانَ نَاسٌ مِمَّنْ لاَ يَرْغَبُ فِى الْخَيْرِ يَأْتِى الرَّجُلُ بِالْقِنْوِ فِيهِ الشِّيصُ وَالْحَشَفُ وَبِالْقِنْوِ قَدِ انْكَسَرَ فَيُعَلِّقُهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُمْ مِنَ الأَرْضِ وَلاَ تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَلَسْتُمْ بِآخِذِيهِ إِلاَّ أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ} قَالُوا لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ أُهْدِىَ إِلَيْهِ مِثْلُ مَا أَعْطَى لَمْ يَأْخُذْهُ إِلاَّ عَلَى إِغْمَاضٍ وَحَيَاءٍ قَالَ فَكُنَّا بَعْدَ ذَلِكَ يَأْتِى أَحَدُنَا بِصَالِحِ مَا عِنْدَهُ.

 
Bəra ibn Azib (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, bu ayə biz ənsarlar haqqında nazil olmuşdur. O zaman bizim xur­ma ağaclarımız var idi və hər kəs özündə olan xurmanın miqda­rına görə az və ya çox xurma gətirərdi. Bizlərdən bəziləri bir və ya iki salxım xurma gətirib məscidin yanından asardıq. Suffə əhli­nin[1] isə yeməyə heç nəyi yox idi. Odur ki, onlar gəlib həmin sal­xımı ağacla vurar və yerə düşmüş yetişmiş və tam yetişməmiş xur­malardan yeyərdilər. Xeyirxah işlərə can atmayan bəzilərimiz isə bir salxım bürüşmüş və keyfiyyətsiz xurmanı gəti­rib məscidin qa­pısından asardı və Uca Allah da bu ayəni nazil etdi: “Ey iman gətirənlər! Qazandığınız və sizin üçün torpaqdan yetişdirdiyimiz şeylərin yaxşısından Allah yolunda xərcləyin. Özünüzə verildiyi təqdirdə ancaq göz yumub alacağınız pis şeylərdən xərcləməyə çalışmayın”. (əl-Bəqərə 267). Pey­ğəm­­bər – salləllahu aleyhi və səlləm - de­di: “Sizdən birinizə, verdiyiniz xurmalar ki­mi keyfiyyətsiz bir şey verilsə idi, siz onu gözünüzü yumaraq və ya uta­na­raq götürər­diniz!” Bəra ibn Azib (Allah ondan razı olsun) dedi: “Bundan sonra biz, ən keyfiy­yət­li ma­lımızı Allah yolunda sərf etməyə başladıq”.
 
ət-Tirmizi, 2987, 3255; əl-Beyhəqi “Sunənul-Kubra” 7319, 7777. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir.
 

فَأَخْبَرَنَاهُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ نُصَيْرٍ الْخُلْدِيُّ ، حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ الْعَزِيزِ ، حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ سُلَيْمَانَ ، حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ الْعَوَّامِ ، عَنْ سُفْيَانَ بْنِ الْحُسَيْنِ ، عَنِ الزُّهْرِيِّ ، عَنْ أَبِي أُمَامَةَ بْنِ سَهْلٍ ، عَنْ أَبِيهِ ، قَالَ : أَمَرَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِصَدَقَةِ ، فَجَاءَ رَجُلٌ مِنْ هَذَا السَّخْلِ بِكَبَائِسَ - فَقَالَ سُفْيَانُ : يَعْنِي الشِّيصَ - ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : مَنْ جَاءَ بِهَذَا ؟ وَكَانَ لاَ يَجِيءُ أَحَدٌ بِشَيْءٍ إِلاَّ نُسِبَ إِلَى الَّذِي جَلَبَهُ فَنَزَلَتْ : {وَلاَ تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ} قَالَ : وَنَهَى رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الْجُعْرُورِ ، وَلَوْنِ الْحُبَيْقِ ، أَنْ يُؤْخَذَا فِي الصَّدَقَةِ قَالَ الزُّهْرِيُّ : لَوْنَانِ مِنْ تَمْرِ الصَّدَقَةِ.

 
Səhl atasından be­lə rəvayət edir: “Bir gün Peyğəmbər – salləllahu aleyhi və səlləm - səhabələrə Allah yolunda sədəqə verməyi əmr etdi. Onlardan biri bir sal­xım bürüşmüş xurma gətirdikdə Peyğəmbər – salləllahu aleyhi və səlləm: “Bunu kim gətirib?”- deyə soruşdu. Çünki hər bir xurma­nın kim tərəfin­dən gətirildiyi ona xəbər verilirdi. Belə olduqda, bu ayə nazil oldu: “Ancaq göz yumaraq aldığınız pis, yaramaz şeylərdən vermək fikrində olmayın!” (əl-Bəqərə, 267). Sonra Peyğəmbər - saəlləllahu aleyhi və səlləm - iki növ - solğun qəhvəyi (bürüşmüş) və yarpıza oxşar (dəyməmiş) rənglər­də olan xurmadan sədəqə ver­məyi qadağan etdi”.
 
əl-Hakim, 1462; əl-Beyhəqi “Sunənul-Kubra” 7774; ət-Tabərani “Mucəmul-Kəbir” 5433; əd-Dəraqut­ni, 2063. Şeyx Muqbil şahidləri ilə birlikdə həsən olduğunu bildirmişdir.

 
[1] Peyğəmbərin - salləllahu aleyhi və səlləm - yanına hicrət etmiş, ev-eşiyi olmadığın­dan məs­ciddə yaşayan muhacirlər. (əl-Qurtubi “Təfsir” 3/340).