Qiyamət günü insanın əzalarının şahidlik etməsi

    18.09.2018
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ هَلْ نَرَى رَبَّنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ قَالَ «هَلْ تُضَارُّونَ فِى رُؤْيَةِ الشَّمْسِ فِى الظَّهِيرَةِ لَيْسَتْ فِى سَحَابَةٍ». قَالُوا لاَ. قَالَ «فَهَلْ تُضَارُّونَ فِى رُؤْيَةِ الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ لَيْسَ فِى سَحَابَةٍ». قَالُوا لاَ. قَالَ «فَوَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ لاَ تُضَارُّونَ فِى رُؤْيَةِ رَبِّكُمْ إِلاَّ كَمَا تُضَارُّونَ فِى رُؤْيَةِ أَحَدِهِمَا - قَالَ - فَيَلْقَى الْعَبْدَ فَيَقُولُ أَىْ فُلْ أَلَمْ أُكْرِمْكَ وَأُسَوِّدْكَ وَأُزَوِّجْكَ وَأُسَخِّرْ لَكَ الْخَيْلَ وَالإِبِلَ وَأَذَرْكَ تَرْأَسُ وَتَرْبَعُ فَيَقُولُ بَلَى. قَالَ فَيَقُولُ أَفَظَنَنْتَ أَنَّكَ مُلاَقِىَّ فَيَقُولُ لاَ. فَيَقُولُ فَإِنِّى أَنْسَاكَ كَمَا نَسِيتَنِى. ثُمَّ يَلْقَى الثَّانِىَ فَيَقُولُ أَىْ فُلْ أَلَمْ أُكْرِمْكَ وَأُسَوِّدْكَ وَأُزَوِّجْكَ وَأُسَخِّرْ لَكَ الْخَيْلَ وَالإِبِلَ وَأَذَرْكَ تَرْأَسُ وَتَرْبَعُ فَيَقُولُ بَلَى أَىْ رَبِّ. فَيَقُولُ أَفَظَنَنْتَ أَنَّكَ مُلاَقِىَّ فَيَقُولُ لاَ. فَيَقُولُ فَإِنِّى أَنْسَاكَ كَمَا نَسِيتَنِى. ثُمَّ يَلْقَى الثَّالِثَ فَيَقُولُ لَهُ مِثْلَ ذَلِكَ فَيَقُولُ يَا رَبِّ آمَنْتُ بِكَ وَبِكِتَابِكَ وَبِرُسُلِكَ وَصَلَّيْتُ وَصُمْتُ وَتَصَدَّقْتُ. وَيُثْنِى بِخَيْرٍ مَا اسْتَطَاعَ فَيَقُولُ هَا هُنَا إِذًا - قَالَ - ثُمَّ يُقَالُ لَهُ الآنَ نَبْعَثُ شَاهِدَنَا عَلَيْكَ. وَيَتَفَكَّرُ فِى نَفْسِهِ مَنْ ذَا الَّذِى يَشْهَدُ عَلَىَّ فَيُخْتَمُ عَلَى فِيهِ وَيُقَالُ لِفَخِذِهِ وَلَحْمِهِ وَعِظَامِهِ انْطِقِى فَتَنْطِقُ فَخِذُهُ وَلَحْمُهُ وَعِظَامُهُ بِعَمَلِهِ وَذَلِكَ لِيُعْذِرَ مِنْ نَفْسِهِ. وَذَلِكَ الْمُنَافِقُ وَذَلِكَ الَّذِى يَسْخَطُ اللَّهُ عَلَيْهِ»

 
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Soruşdular: “Ey Allahın Elçisi, Qiyamət günü Rəbbimizi görə biləcəyikmi?” Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - soruşdu: “Məgər günorta, (günün qabağını) bulud örtmədiyi bir vaxtda günəşi görməyinizə nə isə mane olurmu?” Onlar: “Xeyr”- dedilər. O soruşdu: “Məgər sizə on dördüncü gecədə, (ayın qabağını) bulud örtmədiyi bir vaxtda ayı gör­mə­yinizə nə isə mane olurmu?” Onlar: “Xeyr”- dedilər. O buyurdu: “Nəfsim Əlində olan Allaha and olsun ki, onlardan birini görmə­yə sizə heç bir şey mane olmadığı kimi Rəbbinizi də görməyə bir şey mane olmaya­caq. Qiyamət günü Allah bir qul ilə görüşəcək və ondan soru­şacaq: “Ey filankəs, Mən səni (başqalarından) üstün etmə­dimmi? Sənə hakimiyyət vermədimmi? Sənə evlilik nəsib etmədimmi? At və dəvəni sənin ixtiyarına vermədimmi? Səni başqaları tərəfindən itaət olunan və qənimətin dörddə birini alan[1] başçı təyin etmə­dim­mi?” Qul: “Bəli”- deyə cavab verəcək. Allah soruşacaq: “Mənim­lə görüşəcəyini bilirdin?” Qul: “Xeyr”- deyə cavab verə­cək. Allah buyuracaq: “Məni unutduğun kimi, Mən də səni unuduram”.[2] Sonra ikinci bir qul ilə görüşəcək və ondan soruşacaq: “Ey filankəs, Mən səni (başqalarından) üstün etmə­dim? Sənə hakimiy­yət vermə­dim? Sənə evlilik nəsib etmədim? At və dəvəni sənin ixtiyarına vermədim? Səni başqaları tərəfin­dən itaət olunan və qə­nimətin dörddə birini alan başçı təyin etmə­dimmi?” Qul: “Bəli”- deyə cavab verəcək. Allah soruşacaq: “Mənimlə görüşəcəyini bilirdin?” Qul: “Xeyr”- deyə cavab verə­cək. Allah buyuracaq: “Məni unutduğun kimi, Mən də səni unu­duram”. Sonra Allah üçüncü bir qul ilə görüşəcək və əvvəlkilərə dediklərini ona da söyləyəcəkdir. Qul: “Ey Rəbbim! Mən Sənə, Kitabına və Peyğəm­bər­lərinə iman etdim, namaz qıldım, oruc tutdum, sədəqə (zəkat) verdim”- deyəcək və bacardığı qədər yaxşılıq­larını sadalaya­caqdır. Allah ona deyəcək: “Elə isə sən dur!” Sonra ona deyiləcək: “İndi sənin əleyhinə şahidimizi göndə­ririk”. O öz-özlüyündə fikirləşəcək: “Görəsən kim mənim əley­himə şahid­lik edəcək?!” Bu zaman onun ağzına möhür vurulacaq. Buduna, ətinə və sümük­lərinə: “Danışın!”- deyiləcək. Budu, əti və sümükləri də onun əməl­ləri haqqında danışacaq. Bu söylədik­ləri özünə üzrxahlıq qazanması üçün­dür. Bu, münafiqdir, bu, Allahın qəzəbinə düçar olan kimsədir!”[3]
 

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ كُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فَضَحِكَ فَقَالَ «هَلْ تَدْرُونَ مِمَّ أَضْحَكُ». قَالَ قُلْنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ. قَالَ «مِنْ مُخَاطَبَةِ الْعَبْدِ رَبَّهُ يَقُولُ يَا رَبِّ أَلَمْ تُجِرْنِى مِنَ الظُّلْمِ قَالَ يَقُولُ بَلَى. قَالَ فَيَقُولُ فَإِنِّى لاَ أُجِيزُ عَلَى نَفْسِى إِلاَّ شَاهِدًا مِنِّى قَالَ فَيَقُولُ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ شَهِيدًا وَبِالْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ شُهُودًا - قَالَ - فَيُخْتَمُ عَلَى فِيهِ فَيُقَالُ لأَرْكَانِهِ انْطِقِى. قَالَ فَتَنْطِقُ بِأَعْمَالِهِ - قَالَ - ثُمَّ يُخَلَّى بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْكَلاَمِ - قَالَ - فَيَقُولُ بُعْدًا لَكُنَّ وَسُحْقًا. فَعَنْكُنَّ كُنْتُ أُنَاضِلُ»

 
Ənəs ibn Məlik (Allah ondan razı olsun) demişdir: “(Bir dəfə) Allah Elçisinin - salləllahu aleyhi və səlləm - yanında olarkən o güldü və dedi: “Nəyə güldüyümü bilirsiniz­mi?” Biz: “Allah və Onun Elçisi daha yaxşı bilir!”- dedik. Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - buyurdu: “Bir qulun Rəbbinə belə müraciət etməsinə (gülü­rəm). Qul deyəcək: “Ey Rəbbim, Məni zülmdən qoruma­dınmı?” Allah buyu­­racaq: “Bəli”. Qul deyəcək: “Bu gün mən əley­himə özümdən başqa[4] şahid qəbul etmirəm”. Allah buyura­caq: “Bu gün sənin öz əleyhinə şahid­liyin və “Kira­mən-Kətibin”in (əməlləri yazan mələklərin) də sənin əleyhinə şahidlik etmələri yetər”. Allah Elçisi salləllahu aleyhi və səlləm buyurdu: “Bun­dan sonra onun ağzı möhür­lənəcək və əzalarına: “Danışın!”- deyiləcək. Əza­ları da onun əməlləri haqqında danışacaqlar. Sonra ona (əzaları ilə) danışma­sına icazə veriləcək və o, əzalarına deyəcək: “Rədd olun! Mən sizi müdafiə edirdim!”[5]

 
[1] Cahiliyyət dövründə hökmdarlar qənimətin dörddə birini alardılar.
[2] Yəni sən Mənə itaət etmədiyin kimi Mən də sənə Öz rəhmətimi qadağan edirəm.
[3] Muslim, 2968, 5270, 7628.
[4] “Özümdən başqa”, yəni “insanlardan başqa”. Çünki, bundan əvvəl mələklər Adəm öv­la­dının əleyhinə şahidlik etmişlər. Uca Allah buyurur: “Sənin Rəbbin mələklərə: "Mən yer üzündə bir canişin bərqərar edəcəyəm!"– dedikdə, onlar: "Biz Səni həmd-səna ilə təriflədiyimiz və Səni müqəddəs tutduğumuz halda, Sən orada fəsad törədib qan salacaq bir kəsmi yerləşdirəcəksən?"– söylədilər. O dedi: "Şübhəsiz ki, Mən sizin bilmədiklərinizi bilirəm!" Allah Adəmə bütün şeylərin adlarını öyrətdi Sonra onları mələklərə göstərib dedi: "Doğru danışanlarsınızsa, bunların adlarını Mənə deyin!" Onlar dedilər: "Sən pak və müqəddəssən! Sənin bizə öyrətdiklərindən başqa bizdə heç bir bilik yoxdur! Həqiqətən, Sən Bilənsən, Müdriksən!" (əl-Bəqərə, 30-32).
[5] Muslim, 17/ 2969 (5271, 7629).