Cənnətə ən son girən haqda

 
İbn Məsud (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Mən Cəhənnəmdən ən axırıncı çıxanı və Cənnətə ən axırıncı daxil ola­nın kim olacağını bilirəm. O kişi Cəhənnəmdən sürünərək çıxacaq və Uca Allah ona buyuracaq: “Get, Cənnətə gir!” O, Cənnətə girə­cək, lakin onun dolu olduğunu güman edərək geri qayıdıb deyəcək: “Ey Rəbbim! Mən Cənnəti dolu gördüm”. Uca Allah ona buyuracaq: “Get, Cənnətə gir!” O, yenə Cənnətə girəcək, lakin onun dolu olduğunu güman edərək geri qayıdıb deyəcək: “Ey Rəbbim! Mən Cənnəti dolu gördüm”. Allah ona buyuracaq: “Get, Cənnətə gir! Dünya və onun on misli sənindir və ya dünyanın on misli sənindir!” O deyəcək: “Sən Hökmdar ola-ola mənə gülür­sən?” İbn Məsud y dedi: “Gördüm ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - güldü, hətta azı dişləri göründü. Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - buyurdu: “Bu, Cənnət əhlindən ən aşağı mərtəbəyə sahib olandır”- deyiləcək”.[1]
 

 
İbn Məsud (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Cənnətə ən axırıncı girən (körpüdən keçərkən) gah yeriyəcək, gah üzü üstə düşəcək, gah da alov onun üzünü qarsacaq. Alovu keçdiyi zaman çevrilib ona baxaraq deyəcək: “Məni səndən qurta­ran Allah necə də xeyirxahdır! Allaha and olsun ki, Allah nə əvvəlkilərdən, nə də sonra­kı­lardan heç kəsə vermədiyini mənə verdi!” Onun önünə bir ağac çıxarılacaq və o deyəcək: “Ey Rəbbim! Məni bu ağaca yaxınlaşdır, onun kölgəsində kölgələnim və suyundan içim”. Uca Allah: “Ey Adəm övladı, ola bilsin ki, Mən sənə bunu versəm, sən başqa bir şey istəyəcəksən”- deyə buyu­ra­caq. Adam: “Xeyr, ey Rəbbim!”- deyəcək və başqa bir şey istəmə­yəcəyinə söz verəcək. Allah onu üzürlü sayacaq, çünki o, qarşısın-da tab gətirə bilməyə­cəyi bir nemət görürdü. Allah onu ağaca yaxınlaşdıracaq. O da (ağacın) kölgəsində kölgələnəcək və suyun­dan içəcək. Sonra qarşısına əvvəlki ağac­dan daha gözəl bir ağac çıxarı­lacaq. O deyəcək: “Ey Rəbbim! Məni bu ağaca yaxınlaşdır, onun suyundan içim və kölgəsində kölgələnim. Səndən başqa bir şey istəmirəm”. Uca Allah buyuracaq: “Bundan başqa bir şey istəmə­yə­cəyinə dair Mənə söz vermədinmi? Ola bilsin ki, Mən sənə bunu versəm, sən başqa bir şey istəyəcəksən”. O da başqa bir şey istəməyəcəyinə söz verəcək. Allah onu üzürlü sayacaq, çünki o, qarşısında tab gətirə bilməyə­cəyi bir nemət görürdü. Allah onu ağaca yaxınlaşdıracaq. O da (ağacın) kölgəsində kölgələnəcək və suyundan içəcək. Sonra qarşısına Cənnət qapısının yaxınlı­ğında əvvəlki iki ağacdan daha gözəl bir ağac çıxarılacaq. Adam deyəcək: “Ey Rəbbim! Məni bu ağaca yaxınlaşdır, onun kölgəsin­də kölgələnim və suyundan içim. Səndən başqa bir şey istəmi­rəm”. Uca Allah: “Ey Adəm övladı, başqa bir şey istəməyəcəyinə dair Mənə söz vermədin­mi?”- deyə buyuracaq. O deyəcək: “Bəli, ey Rəbbim! Bunu istə­yirəm, başqa heç nə istəmirəm”. Allah onu üzürlü sayacaq, çünki o, qarşısında tab gətirə bilməyəcəyi bir nemət görürdü. Allah onu ağaca yaxınlaşdıracaq. O, ağaca yaxınlaşanda Cənnət əhlinin səsini eşidəcək. O deyəcək: “Ey Rəbbim, məni ora daxil et!” Allah buyuracaq: “Məndən istədiklə­rinə nə son qoyacaq? Sənə dünya və bir o qədərini versəm, bu səni razı edərmi?” Adam: “Ey Rəbbim! Sən aləmlərin Rəbbi oldu­ğun halda mənə istehza edirsən?”- deyəcək”. (Bunları rəva­yət etdikdən sonra) İbn Məsud y güldü və dedi: “Nəyə güldüyümü soruşmursunuz?” Dedilər: “Nəyə güldün?” O dedi: “Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - də beləcə güldü və ondan: “Nəyə gülürsən, ey Allahın Elçisi?”- deyə soruşdular. O dedi: “Aləmlərin Rəbbi­nin qulun: “Sən bütün aləmlərin Rəbbi olduğun halda mənə istehza edirsən?”- sözünə gülməsinə gülürəm”. Allah da ona belə deyəcək: “Mən sənə istehza etmirəm, Mən istədiyimi etməyə qadi­rəm”.[2]
 

 
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, (bir dəfə) camaat soruşdu: “Ey Allahın Elçisi! Qiyamət günü Rəbbimizi görə biləcəyikmi?” Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - dedi: “Məgər siz buludla örtülməmiş on dörd gecəlik ayı (görəcəyinizə) şübhə edirsiniz?” Onlar: “Xeyr, ey Allahın Elçisi!”- deyə cavab verdilər. Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - dedi: “Məgər siz buludla örtülməmiş günəşi (görəcəyinizə) şübhə edirsiniz?” Onlar: “Xeyr!”- dedilər. Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - buyurdu: “Rəbbinizi də belə­cə görəcək­siniz. Qiyamət günü insanlar məşhərə toplanacaq və Allah buyura­caq: “Kim nəyə ibadət edirdisə, qoy onun ardınca getsin!” Beləliklə, onlar­dan kimisi günəşin, kimisi ayın, kimisi də tağut­ların[3] ardınca gedəcək. Axırda bu ümmət, içində olan müna­fiqlərlə birlikdə qalacaqlar. Allah onların yanına gəlib buyu­racaq: “Mən sizin Rəbbinizəm!” Onlar (Onu tanımadıq­larına görə) deyəcəklər: “Rəbbimiz gələnədək bura bizim yerimiz (ola­caq), Rəbbimiz gələndə biz Onu tanıyacağıq”. Sonra Allah onların yanına gəlib buyuracaq: “Mən sizin Rəbbinizəm!” Onlar (Onu tanı­yacaq və): “Sən bizim Rəbbimizsən!”- deyəcəklər. (Bun­dan sonra) Allah onları çağıracaq, Cəhən­nə­min üzərində körpü[4] qurulacaq və ümməti ilə birlikdə bu körpüdən keçən elçilərin birin­cisi mən olacağam. O gün elçilərdən başqa heç kəs danışa bilməyəcək, elçilər isə deyəcəklər: “Allahım, xilas et, xilas et!” Cəhənnəmdə sadan[5] tikanlarına bənzər qarmaqlar vardır. Siz sadan tikanlarını görmüsünüzmü?” Əshabələr: “Bəli”- dedilər. Allah Elçisi salləllahu aleyhi və səlləm buyurdu: “Bu qarmaqlar sadan tikanlarına bənzə­yirlər, lakin Allahdan başqa heç kəs onların nə qədər böyük olduğunu bilmir. Onlar insanları əməllərinə görə tutacaqlar, kimisi əməlinə görə məhv olacaq, kimisi də didik-didik ediləcək, lakin axırda xilas olacaq. Nəhayət Allah Cəhənnəmə vasil olanlardan dilədiyinə mərhəmət göstər­mək istədiyi zaman mələk­lərə Allaha ibadət etmiş kimsələri (oradan) çıxarmağı əmr edəcək. Mələklər onları (üzlərindəki) səcdə izindən tanıyıb (oradan) çıxa­racaqlar. Belə ki, Allah Cəhənnəm oduna səcdə izlərini yan­dırıb-yax­mağı haram etmişdir. Beləliklə, onlar Cəhən­nəmdən çıxa­caqlar. Od Adəm övladının vücudunu səcdə yerləri istisna olmaqla, başdan ayağa yandırıb-yaxacaq və onlar sümüklərinə qədər yanmış halda oddan çıxacaq­lar. Bundan sonra onların üs­tünə dirilik suyu töküləcək və onlar selin gətirdiyi toxumun cücə­rib yetişdiyi kimi diriləcəklər. Nəhayət Allah Öz qulları üzərində mühakiməsini bitirdikdə Cənnətlə Cəhənnəm arasında bir nəfər qalacaq. Bu adam Cəhənnəmdən çıxıb Cənnətə girən kimsələrin axırın­cısı olacaq. Onun üzü Cəhənnəmə tərəf olacaq və o deyəcək: “Ey Rəbbim, mənim üzümü oddan döndər, çünki onun tüstüsü məni zəhər­ləmiş, alovu da məni yandırıb-yaxmışdır!” Allah buyuracaq: “Bu istədiyin yerinə yetirilsə, başqa bir şey istəyəcək­sənmi?” Bu adam: “Sənin İzzətinə and olsun ki, yox!”- deyəcək və Allaha dilədiyi qədər and içib söz verəcək. Allah da onun üzünü oddan döndərəcək. Allah onun üzünü Cənnətə tərəf çevirdikdə o, (Cənnətin) gözəlliyini görüb Allahın istədiyi qədər susacaq, sonra isə deyəcək: “Ey Rəbbim, məni Cənnətin qapısına yaxınlaşdır”. Allah ona buyuracaq: “Məgər sən and içib söz verməmişdin ki, bu istədiyindən başqa heç nə istəməyəcəksən?” O deyəcək: “Ey Rəbbim, qoy Sənin yaratdıq­larının ən bədbəxti mən olmayım!” Allah buyuracaq: “Bu istədiyin yerinə yetirilsə, başqa bir şey istəməyəcəksənmi?” O (yenə): “Sənin İzzətinə and olsun ki, mən başqa heç nə istəməyəcəyəm”- deyəcək və Allaha dilədiyi qədər and içib söz verəcək. Allah da onu Cənnətin qapısına yaxınlaş­dıracaq. Cənnətin qapısına çatdıq­da onun gözəlliyini, içindəki sevinc və zövq-səfanı görüb Allahın istədiyi qədər susacaq, sonra da deyəcək: “Ey Rəbbim, məni Cənnətə daxil et!” Allah buyura­caq: “Vay sənin halına, Ey Adəm övladı, sən nə qədər vədinə xilaf çıxırsan! Məgər sən and içib söz verməmişdin ki, sənə verilən­lərdən başqa heç nə istəməyəcək­sən?” O deyəcək: “Ey Rəbbim, qoy Sənin yaratdıqlarının ən bədbəxti mən olmayım!” Belə olduq­da Uca Allah güləcək, sonra ona Cənnətə daxil olmağa izn verəcək və buyuracaq: “(Nə diləyirsən) dilə!” O adam o qədər diləyə­cək ki, axırda (heç bir) diləyi qalmayacaq və Uca Allah buyuracaq: “Filan və filan şeyləri də dilə!” Beləcə, Rəbbi ona (onun istəklərini) xatırladacaq. Artıq onun heç bir istəyi qalmadıqda Uca Allah buyuracaq: “Sənə bu istədiklərin və bir o qədəri də (veril­mişdir)”. Əbu Səid əl-Xudri Əbu Hureyraya dedi: “Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir ki, Allah buyuracaq: “Sənə bu istədiklərin, üstəlik onun on misli (verilmişdir)”. Əbu Hureyra y da (ona, belə) cavab verdi: “Mən Allah Elçisinin salləllahu aleyhi və səlləm: “Sənə bu istədiklərin və bir o qədəri də (verilmişdir)”- dediyini yadda saxlamışam. Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) isə dedi: “Mən isə onun: “Sənə bu istədiklərin, üstəlik onun on misli (verilmişdir)”- dediyini eşitmişəm”.[6]
 

 
Əbu Zərr (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi - salləllahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Mən Cəhənnəmdən ən axırıncı çıxanın və Cənnətə ən axırıncı daxil olanın kim olacağını bilirəm. Qiyamət günü o, (Allahın hüzuruna) gətiriləcək və belə deyiləcək: “Onun kiçik günahlarını ona bildi­rin, böyük günahlarını isə (əməl dəftərindən) silin”. Kiçik günahları ona bildiriləcək və belə deyiləcək: “Sən filan gün bunları etdin, filan gün bunları etdin”. O: “Bəli”- deyə cavab verəcək və ona bildirilən günah­ların böyüklüyündən qorxduğuna görə onları inkar edə bilməyə­cək. Bu vaxt ona belə buyuru­lacaq: “Hər günahının yerinə sənin üçün bir savab var”. Bu zaman o deyəcək: “Ey Rəbbim! Mən elə şeylər etmişəm ki, onları burada görmü­rəm!?” Gördüm ki, Allah Elçisi -­ salləllahu aleyhi və səlləm - güldü, hətta azı diş­ləri göründü”.[7]
 

 
Abdullah ibn Məsud (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər - salləllahu aleyhi və səlləm - belə buyurdu: “Allah bəlli bir günün müəyyən edilmiş vaxtı (insanlar­dan) birinciləri və axırıncıları bir yerə toplayacaq. Onlar qırx il ayaq üstə gözləri (göyə baxaraq) bərəlmiş halda, (araların­da) hökm verilməsini gözləyəcəklər. Uca Allah bulud köl­gə­sində Ərş­dən Kürsüyə enəcək. Sonra bir carçı belə səslənəcək: “Ey insan­lar! Məgər sizi yaradan, sizə ruzi verən, Ona ibadət edib, heç bir şeyi şərik qoşmamağı və hər qəbiləyə (qövmə) dünyada (Allahdan başqa) dost tutub ibadət etdiyinin arxasınca getməyi əmr edən Rəbbinizdən razı deyilsinizmi? Məgər bu Rəbbiniz tərəfindən ədalətli deyilmi?” Onlar: “Bəli”- deyə cavab verəcəklər. Allah buyuracaq: “Elə isə hər bir qövm dünyada (Allahdan başqa) dost tutub ibadət etdiyinin yanına getsin”. Bu zaman onların qarşı­sında (dünyada ikən Allahdan başqa) ibadət etdikləri şeylərin bənzəri peydə olacaq və onlar da bu bənzərlərə tərəf gedəcəklər. Onlardan kimisi günəşə, kimisi aya, kimisi daşdan düzəldilən bütlərə və sair ibadət etdikləri bu kimi şeylərin bənzərlərinə doğru gedəcəklər. İsaya ibadət edənlərin qarşısında İsanın şeytanı, Üzeyrə ibadət edənlərin qarşısında isə Üzeyrin şeytanı peydə olacaq. (Axırda) Muhəmməd - salləllahu aleyhi və səlləm - və onun ümməti qalacaq. Uca Rəbb onlara görünərək onların yanına gələcək və buyuracaq: “Nə üçün siz insanların (ibadət etdiklərinə doğru) getdikləri kimi getmirsiniz?” Onlar deyəcəklər: “Həqiqətən, bizim İlahımız var, lakin biz Onu indiyə kimi görməmişik”. Allah buyuracaq: “Siz Onu görsəniz tanıyarsınızmı?” Onlar deyəcəklər: “Bizimlə Onun arasında bir əlamət vardır. Biz bu əlaməti görsək tanıyarıq”. Allah buyuracaq: “O əlamət nədir?” Onlar deyəcəklər: “Allah baldırını açacaq!” Elə bu vaxt Allah baldırını açacaq və bu anda beli fəqərə-fəqərə olan hər kəs səcdəyə qapanacaq. Belləri öküzün buynuzları kimi olan[8] bir qövm qalacaq, onlar səcdə etmək istəyəcəklər, lakin bunu bacarmayacaqlar. “Hərçənd ki, onlar dünyada ikən sağ-salamat halda səcdə qılmağa dəvət olunurdular” (əl-Qaləm, 43). Sonra Allah buyuracaq: “Başınızı qaldırın!” Onlar da başlarını qaldıra­caqlar və Allah onlara et­dikləri (xeyir) əməlləri ölçüsündə nur verəcəkdir. Onlardan kimi­sinə önünə yayılan böyük dağ boyda nur veriləcək. Kimisinə bundan daha kiçik, kimisinə sağına yayılan xurma ağacı boyda, kimisinə bundan daha kiçik nur veriləcək. Onların ən axırıncısı isə ayağının baş barmağında gah yanan, gah da sönən nur verilən bir kişi olacaqdır. Onun ayağı nur saçanda irəliləyəcək (yeriyəcək), sönəndə isə duracaq. Onlar Cəhənnəmin yanına gətirilənədək Uca Rəbb onlardan öndə olacaq. (Uca Allahın) nuru qılıncın tiyəsi kimi sürüşkən olan bir iz qoyacaq. Allah buyuracaq: “Keçin!” Onların (keçmə) sürəti nurları qədər olacaq. Kimisi göz qırpımında, kimisi ildırım kimi, kimisi bulud kimi, kimisi düşən ulduz kimi, kimisi külək kimi, kimisi bərk qaçan at kimi, kimisi bərk qaçan kişi kimi keçəcək. Nəhayət, ayağının baş barmağına nur verilən kimsə üzü, iki əli və iki ayağı üstə sürü­nərək, bir əl yapışıb, digəri şürüşərək, bir ayaq tutub, digəri şürüşərək keçəcək. Onun böyürlərini od qarsıdacaq.[9] O, (oddan) xilas olanadək bu vəziyyətdə olmağa davam edəcək. Xilas olduq­dan sonra isə onun üzərində dayana­raq belə deyəcək: “Heç kəsə vermədiyi neməti mənə bəxş edən, odu gördükdən sonra məni ondan qurtaran Allaha həmd olsun!” Onu Cənnətin qapısı­nın yanında olan bir çeşməyə gətirə­cəklər. Orada yuyunduqdan sonra Cənnət əhlinin ətri və rəngi ona qayıdacaq və o, qapıdan Cənnətdəki nemətləri görüb deyə­cək: “Ey Rəbbim, məni Cənnətə daxil et!” Allah buyuracaq: “Səni oddan xilas etdiyim halda Cənnəti istəyirsən?” O deyəcək: “Ey Rəbbim, mənimlə onun (odun) arasına elə bir pərdə çək ki, xışıltısını belə eşitməyim”.[10] Beləliklə o, Cənnətə girəcək və onun qarşısında bir ev görünəcək. Gördükləri sanki ona bir yuxu kimi gələcək və o deyəcək: “Ey Rəbbim, o evi mənə ver!” Allah buyu­ra­caq: “Ola bilsin ki, Mən sənə onu versəm, başqasını istəyəcək­sən”. O deyəcək: “Xeyr, İzzətinə and olsun ki, başqasını istəməyəcə­yəm, hansı ev bundan daha gözəl ola bilər ki?!” Bu ev ona verilə­cək və o, buraya yerlə­şəcək. O, bu evin qabağında başqa bir ev görəcək. Gördükləri sanki ona bir yuxu kimi gələcək və o deyəcək: “Ey Rəbbim, o evi mənə ver!” Uca Allah buyuracaq: “Ola bilsin ki, Mən sənə onu versəm, başqasını istəyə­cəksən”. O deyəcək: “Xeyr, İzzətinə and olsun ki, başqasını istəməyəcəyəm, hansı ev bundan daha gözəl ola bilər ki?!” Bu ev ona veriləcək və o, buraya yerləşərək bir müddət sükut edəcək. Uca Allah buyuracaq: “Sənə nə olub ki, bir şey istəmirsən?” O deyəcək: “Ey Rəbbim, Səndən çox şey istə­diyim üçün artıq həya edirəm. (Sənə çox and içdiyim üçün həya edirəm).[11] Uca Allah buyuracaq: “Sənə dünyanı yara­dan­dan yox edənə qədər üzərində olan nemətlərin on qatını versəm razı qalmazsanmı?” O deyəcək: “Sən Qüdrət sahibi olan Rəbb ola-ola mənə istehza edirsən?” (Uca Rəbb onun bu sözlərinə güləcək)”. Hədisi Abdullah ibn Məsuddan (Allah ondan razı olsun) rəvayət edən ravi[12] dedi: “Abdullah ibn Məsudun (Allah ondan razı olsun) hədisin bu yerinə çatdıqda güldüyünü gördüm. Bir kişi ona dedi: “Ey Əbu Abdur-Rahmən, mən sənin bu hədisi dəfələrlə danışdığını eşitmişəm və hər dəfə də bu yerə çatdıqda gülmü­sən”. O dedi: “Həqiqətən, mən də Allah Elçisinin salləllahu aleyhi və səlləm bu hədisi dəfələrlə danışdığını eşitdim və o da hər dəfə hədisin bu yerinə çatdıqda elə gülərdi ki, hətta azı dişləri görünərdi. Uca Rəbb buyuracaq: “Xeyr, lakin Mən bunu etməyə qadirəm, (istə!)”. O deyəcək: “Məni insanlara qovuşdur“. Allah buyuracaq: “İnsanlara qovuş!” O da gedib Cənnətdə qaçmağa başlayacaq. İnsanlara yaxınlaşdıqda isə onun üçün mirvaridən qəsr yüksəl­di­ləcək və o (bunu gördükdə) səcdəyə qapa­na­caq. Ona belə deyi­ləcək: “Başını qaldır, sənə nə olub!” O deyəcək: “Rəbbimi gördüm “və ya Rəbbim mənə göründü”. Ona deyiləcək: “Bu yalnız sənin evlərindən biridir”. Sonra o, bir kişi ilə rastlaşacaq və ona təzim etməyə hazırlaşacaq. Ona deyiləcək: “Sənə nə olub?” O deyəcək: “Görürəm, sən mələklərdən birisən”. O deyəcək: “Mən yalnız sənin xəzinədarlarından və kölələrindən biriyəm, mənim tabeçili­yimdə mənim kimi min keşikçi var”. Həmin kişi onun qabağında gedib qəsrin qapısını ona açacaq. Qəsr içiboş (oyuq) mirvaridən düzəlmişdir. Tavanları, qapıları, kilidləri və açarları üzü yaşıl, içi qırmızı cəvahirat olan mirvaridəndir. (Orada yetmiş qapı vardır. Hər bir qapı yaşıl içli cəvahiratdandır). Bu cəvahiratlardan hər biri digərində olmayan fərqli rənglərə çevrilir. Hər bir cəvahiratdan olan (qapının) içində taxtlar, zövcələr və gənc qızlar (hurilər) vardır. Qızlardan ən aşağı gözəlliyə malik olanının iri qara gözü və üzərində yetmiş cür gözəl libası olacaq­dır. Zəriflik­dən, paltarlarının al­tın­dan ayaq sümüyünün iliyi görünəcək. Dəriləri o qədər incə və hamar olacaq ki, güzgü kimi öz əkslərini bir-birinin qarınlarında görəcəklər. Hər dəfə ayrıl­dıq­dan sonra (yenidən görüşdükdə) biri-birini əvvəl gördü­yün­dən yetmiş dəfə daha gözəl görünəcəklər. O, zövcəsini görən­də: “Vallahi, sən mə­nə əvvəl göründüyündən yetmiş dəfə daha gözəl görünürsən”- deyəcək. (Zövcəsi də) ona deyəcək: “Sən də, vallahi mənə əvvəl göründüyündən yetmiş dəfə daha gözəl görünürsən”. Ona deyi­ləcək: “Boylan!”- və o boylanacaq. Ona deyiləcək: “Sənin mülkün yüz il gedilən yol boyu gözünün əhatə etdiyi ərazi boydadır”. Ömər y dedi: “Ey Kəb, məgər İbni Ummu Abdın[13] bizə Cənnət əhlindən ən aşağı mərtəbəyə sahib olan kəs barədə nə danışdığını eşitmirsən? Elə olduqda, gör indi onlardan ən üstün mərtəbəyə sahib olanı necə olacaq?!” O dedi: “Ey möminlərin əmiri! Heç bir gözün görmədiyi, heç bir qulağın eşitmədiyi nemətlər olacaq. Şübhəsiz ki, Uca Allah Axirət yurdunu yarada­raq orada istədiyi kimi qadınlar, meyvələr, içkilər yaratmış, sonra onu təbəqələrə bölmüşdür. Bundan sonra məxluqatdan heç kəs, nə Cəbrayıl, nə də ondan başqa bir mələk onu görməyib. Sonra Kəb y bu ayəni oxudu: “Etdikləri əməllərin mükafatı kimi onlar üçün gözlərinə sevinc gətirəcək nələr saxlandığını heç kəs bilmir” (əs-Səcdə, 17) və dedi: “Bundan başqa Allah iki Cənnət yaratmış və istədiyi (nemətlərlə) onları bəzəmiş və onları yaratdıqlarından istədiyinə göstərmişdir. Kimin əməl dəftəri İlliyyunda yazılmışsa, heç kəsin görmədiyi həmin yurdda məskunlaşacaq. Hətta İlliyyun əhlindən olan kişi öz mülkündə gəzməyə çıxacaq və Cənnət çadır­la­rın­dan elə bir çadır qalmayacaq ki, üzünün işığı ora saçmasın və onun ətrindən xoşlanmasınlar. Onlar deyəcəklər: “Bu necə xoş ətirdir! Bu, İlliyyun əhlindən olan bir kişidir. O, öz mülkündə gəzintiyə çıxmışdır”. Ömər y dedi: “Vay olsun sənə,[14] ey Kəb! Qəlbləri­miz yerin­dən çıxıb qaçdı, onları tutub saxla!” Kəb y dedi: “Nəfsim əlində olan Allaha and olsun ki, həqiqətən də, Qiyamət günü Cəhənnə­min bir uğultusu var.[15] Allaha yaxın olan elə bir mələk və göndərilmiş elə bir peyğəmbər olma­yacaq ki, (bu uğultunun qorxusundan) dizi üstə yerə düşməsin, hətta Allahın sevimlisi İbrahim belə deyəcək: “Ey Rəbb! Ah canım, ah canım!” Kəb (Ömərə - Allah ondan razı olsun) dedi: “Əgər sənin əməllərindən əlavə yetmiş peyğəm­bərin əməlləri qədər əməlin olsaydı belə, yenə də xilas olma­yacağını güman edərdin”.[16]