Qəzəblənmə!
İslam dini insanlara gözəl əxlaqı əmr edir. Mülayim olmaq və qəzəbi tərk etmək gözəl əxlaqdan irəli gəlir. Kim tez qəzəblənərsə, pisliklərə dözməz və bir pislik baş verəndə özünü idarə edə bilməz. Ona görə İslam mülayim olmağı və qəzəblənməməyi əmr etmişdir. Uca Allah buyurur: "Rəbbiniz tərəfindən bağışlanmağa və müttəqilər üçün hazırlanmış, genişliyi göylər və yer qədər olan Cənnətə tələsin. O müttəqilər ki, bolluq zamanı da, qıtlıq zamanı da mallarından Allah yolunda xərcləyir, qəzəblərini boğur və insanları bağışlayırlar. Allah yaxşı iş görənləri sevir". (Ali İmran, 133‐134).
Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) mülayimliyin Uca Allah tərəfindən sevilən xasiyyət olduğunu bildirərək Əşəc Abdulqeys adlı səhabəsinə (Allah ondan razı olsun) belə demişdir: "Səndə iki xislət var ki, Allah onları sevir. (Bunlar) mülayimlik və təmkinli olmaqdır". (əl-Buxari: "Ədəbu-l-Mufrad", 586).
Qəzəb bütün şəri özündə cəm edir.
Ağıllı və xeyirxah insan qəzəbli halda pis işlər və qatı cinayət törədə bilər. Rəvayət edilir ki, bir kişi Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yanına gəlib dedi: "Mənə nəsihət et!" Peyğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) buyurdu: "Qəzəblənmə! Həmin adam sualını bir neçə dəfə təkrar etdi və Peyğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) də hər dəfəsində eyni cavabı verdi". (əl-Buxari, 6116).
Suleymən ibn Surad (Allah ondan razı olsun) demişdir: "İki nəfər Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) yanında söyüşməyə başladı. Onlardan biri qəzəbləndi. Onun qəzəbi o qədər artdı ki, axırda o pörtdü və onun sifəti dəyişdi. Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı oldu) dedi: "Mən elə bir kəlmə bilirəm ki, əgər o, bunu desə, qəzəb hissi ondan gedər!" Bir nəfər gedib Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı oldu) dediyini ona bildirdi və: "Məlun şeytandan Allaha sığın!" - dedi. O isə, belə cavab verdi: "Yoxsa, mənə nə isə olduğunu güman edirsən?! Məgər, mən dəliyəm? Get (işinlə məşğul ol)!" (əl-Buxari, 6048).
İslam dini insanın ehtiyacı olan hər bir şey haqqında danışmışdır. İslam dini sadəcə olaraq gözəl əxlaqı əmr etmir, hətta buna nail olmağın yolunu göstərir. Qəzəb şeytan əməlindəndir. Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) qəzəblənən adama su içməyi əmr etmişdir. Belə ki, su qəzəbin hərarətini soyudur. Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur: "Qoy sizdən biri qəzəbləndiyi zaman sussun". (Əhməd ibn Hənbəl, 1/239).
Eləcə də ayaq üstədirsə, oturmaq əmr edilmişdir. Əgər qəzəbi getməsə, onda dirsəklənməlidir. Çünki ayaq üstə olan adam hərəkət etmək və həyəcanlanmağa hazır olur. Oturan qəzəblənməkdə ayaq üstə durandan bir pillə aşağıdır. Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur: "Qoy sizdən biri qəzəbləndiyi zaman otursun. Qəzəbi soyumasa, uzansın". ("Sahih əl-Cəmiu', 694).
İslam müsəlmana mülayimliyi, geniş qəlbli olmağı və əziyyətə dözməyi öyrədir. Bunlara əməl etdikdə insanın qəlbi rahat olur. Mülayim olan insanı hər kəs sevər. Əgər kimsə ona pislik etsə, o buna səbir edər, pislik edən adamın günahından keçər. Bunu görən həmin adam etdiyi pisliyə görə özünü məzəmmət edər və peşman olar. Abdullah ibn Ömər (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, bir kişi Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yanına gəlib soruşdu: "Ey Allahın Elçisi, Allahın ən çox sevdiyi insanlar və ən çox sevdiyi əməllər hansılardır?" Allah Elçisi (salləllahu aleyhi və səlləm) buyurdu: "Allahın ən çox sevdiyi insanlar başqalarına ən faydalı olanlardır. Allahın ən çox sevdiyi əməllər isə bir müsəlmanı sevindirmək, onun bir sıxıntısını aradan götürmək, bir borcunu ödəmək və ya aclığını aradan qaldırmaqdır. Bir ehtiyacından ötrü müsəlman qardaşımla getməyim mənim üçün məsciddə bir ay etikaf etməkdən daha sevimlidir. Allah hirsini cilovlayanın eyibini örtər. Qəzəbləndiyi halda qəzəbini boğan kimsənin qəlbini Qiyamət günü Allah razılıqla doldurar. Kim müsəlman bir qardaşının bir ehtiyacından ötrü onun ehtiyacı təmin edilənədək onunla gedərsə, ayaqların büdrədiyi gündə Allah onun ayağını sabit edər". (ət-Tabərani: "Mu'cəmu-l-Kəbir", 13468).
Qəzəbləndikdə özünə hakim olmaq
Allah Rəsulu (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurmuşdur: "Allah dərgahında, Uca Allahın Üzünü diləyərək qulun qəzəbini boğmasından daha böyük mükafat yoxdur". (İbn Məcəh, 4189).
Allah Elçisi (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: "Mükafatın böyüklüyü bəlanın böyüklüyünə görədir. Həqiqətən, Allah bir qövmü sevərsə, onlara bəla verməklə imtahan edər. Kim razı olarsa, Allahın razılığını qazanar. Kim qəzəblənərsə, Allah da ona qəzəblənər". (ət-Tirmizi, 2396).
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbərə (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedilər: "Ya Rəsulullah, filan qadın gecəni namaz qılır, gündüzlər oruc tutur, yaxşı işlər görür, sədəqə paylayır, lakin qonşularına dili ilə əziyyət verir". Rəsulullah (salləllahu aleyhi və səlləm) buyurdu: "O qadında xeyir yoxdur. O, Cəhənnəm əhlindəndir!" (İbn Hibban, 2054).