nəsihətlər

İslam dini ən yüksək əxlaqi keyfiyyətləri əmr edir, istənilən pis əxlaqı isə qadağan edir. Peyğəmbər ﷺ öz ümmətinə tövhidi, qəlbi günahlardan təmizləməyi və əxlaqı dirçəltməyi buyurmuşdur. O buyurur: “Mən yalnız ən gözəl əxlaqı kamilləşdirmək üçün göndərilmi­şəm” (Əhməd, 8939). Peyğəmbər ﷺ  bu xüsusda səhabələrinə və ümmətinə ən gözəl nümunə oldu. Ənəs (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Allah Elçisi ﷺ söyüş söyməzdi, çirkin söz danışmazdı, lənət etməzdi”.

Möhtərəm müsəlmanlar! Qurani-Kərimin ayələrinə diqqət etsək görərik ki, Uca Allah bir çox ayələrdə qullarını yaxşı əməllərə rəğbətləndirir və bu əməlləri artırsınlar deyə, onlara vəd etdiyi mükafatı bildirir, bu ayələrin ardınca isə pis işlərdən çəkindirir və bu əməllərdən uzaq dursunlar deyə, buna görə verilən cəzanı bildirir. Həmçinin bir çox ayələrdə qullarına Cənnəti vəsf edir və onu qazanmağa can atsınlar deyə, orada əməlisaleh qullarına hazırladığı nemətlərdən və əbədi həyatdan bəhs edir.

Uca Allah insanın zahiri görünüşünə, surətinə, mal-dövlətinə baxmaz. Uca Allah insanın qəlbinə baxar. Peyğəmbərimiz ﷺ buyurur: “Həqiqətən, Uca Allah cisminizə və surətinizə baxmaz. O sizin qəlbinizə (barmaqları ilə sinəsinə işarə etdi) və əməllərinizə baxar” (Muslim, 2564).

Bu məqalədə Peyğəmbərin ﷺ məzmunu qısa, lakin mənası dərin olan hədislərindən biri barədə danışacağıq. Əbu Zərr (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, bir dəfə Peyğəmbər ﷺ mənə dedi: “Harada olursansa ol, Allahdan qorx! Günahın ardınca yaxşı əməl et ki, günahı silib aparsın və insanlarla gözəl əxlaqla rəftar et”. (ət-Tirmizi, 1987).

İslam dini dostluğa böyük önəm verir. Dinimiz dostluğun insanın həyatına, əxlaqına və dininə böyük təsirini nəzərə alaraq, Qurani-Kərim və Sünnədə bu mövzuda sərhədlər müəyyən etmişdir. Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin ﷺ belə dediyini rəvayət etmişdir: “Yalnız mömin kəslə dostluq et və yeməyini də yalnız müttəqi - Allahdan qorxan kəs – yesin!” (Əbu Davud, 4832; ət-Tirmizi, 2395).

Bildiyimiz kimi günahlar insanın qəlbinə mənfi təsir edir. Göz zinası insanın qəlbinə ən çox təsir edən günahlardan biridir. Qəlb bədənin padşahıdır. Bir hədisdə Peyğəmbərimiz (sallallahu aleyhi və səlləm) buyurur: “Həqiqətən, insanın bədənində bir ət parçası var. Əgər bu ət parçası salamat olsa, sağlam olsa, bütün bədən sağlam olar, yox əgər korlansa, bütün bədən korlanar. Bilin ki, bu ət parçası qəlbdir”. (əl-Buxari, 50,52; Muslim, 1599, 2996, 4178). Əgər şeytan bir insanın qəlbinə hakim oldusa, artıq onu həlak etmişdir. Şeytanın qəlbi həlak etmək üçün müxtəlif yolları var.

İslam dini camaat dinidir, birliyə, gözəl əxlaqa, dəyərli xüsusiyyətlərə çağırır. Parçalanmağı, kin-küdurəti, ziyan verməyi, fitnə-fəsad törətməyi qadağan edir. İslamda dininin məqsədi insanların biri-birinə ilə olan münasibətlərini yaxşılaşdırmaqdır. Məhz buna görə də İslam dini camaat namazları, həcc, zəkat, təravih, əqiq məclisi (yeni uşaq doğulanda verilən məclis) və s. bu kimi müsəlmanları bir yerə toplayan ibadətləri buyurmuşdur. O şeylər ki insanlar arasında fitnə-fəsada, ayrılığa, parçalanmağa gətirib çıxarır İslam dini onu qadağan edir.

Uca Allah Qurani-Kərimdə buyurur: “Ey iman gətirənlər! Rüku edin, səcdəyə qapanın, Rəbbinizə ibadət edərək yaxşı işlər görün ki, bəlkə nicat tapasınız. Allah yolunda lazımınca cihad edin” (əl-Həcc, 77-78).
Bu ayədə Uca Allah bizi ibadətlə yanaşı Onun yolunda cihad etməyə çağırır. Cihadın dörd mərtəbəsi var: 

Mömin insana xas olan xüsusiyyətlərdən biri də Allah barədə gözəl zəndə olmaqdır. Allah barədə gözəl zəndə olmaq tövhidin tələb etdiyi vacib əməllərdən biridir və qulun tövhidi yalnız bununla doğru sayılır. Peyğəmbərimiz ﷺ bir çox hədislərdə ümmətini Allah barədə gözəl zəndə olmağa rəğbətləndirmiş, onun dünya və axirətdə mükafatını və gözəl aqibətini bildirmişdir.

Allahdan ümidi kəsmək böyük günahlardan biridir. Dinimiz insanları bu günahdan çəkindirir və təhlükəli olduğunu bildirir. Bu elə bir günahdır ki, əgər bir qəlbə hakim olarsa, onu məhv edər, bir qəlbə düşərsə, onu korlayar. Uca Allah buyurur: “Allahın mərhəmətindən ancaq kafir adamlar ümidlərini üzərlər” (Yusuf, 87); Həmçinin buyurur: “Doğru yoldan azanlardan başqa Rəbbinin mərhəmətindən kim ümidini üzər?” (əl-Hicr, 56).