islamın əsasları

Uca Allah buyurur: "Kitab əhli səndən, onlara göydən bir kitab endirməyini istəyirlər. Onlar Musadan, bundan daha böyüyünü istəyərək: "Allahı bizə açıq-aşkar göstər!"– demişdilər. Haqsızlıqlarına görə onları ildırım vurmuşdu. Sonra onlara gələn açıq-aydın dəlillərin ardından buzovu məbud qəbul etdilər.

Niyyət sözü məqsəd, eləcə də əzm və qərar deməkdir. Niyyət insanın etmək istədiyi bir şeyi qəlbində qəsd etməsi, onu etməyə qərar verməsidir. 

Niyyətlə məqsədin arasındakı fərq nədir?

İnsan yalnız həyata keçirə biləcək işləri qarşısına məqsəd qoyur. Niyyətə gəldikdə isə insan həm həyata keçirə biləcəyi, həm də gücünün çatmadığı işlərə niyyət edə bilir. Bu baxımdan niyyət daha geniş mənaya sahibdir.

Təqva sözü qorunma, çəkinmə deməkdir. Təqva insanın özü ilə qorxub çəkindiyi şey arasında onu qoruyacaq bir maneə qoymasıdır. Təqva savabını Allahdan umaraq Onun əmrlərini yerinə yetirmək və Allahın əzabından qorxaraq Onun qadağan etdiyi şeylərdən çəkinməkdir. 

əl-Mu’ti sözü bəxş edən, əl-Məniu sözü isə qarşısını alan, həmçinin, qoruyan, yardım edən deməkdir. Allahın əl-Mu'ti və əl-Məniu adları Peyğəmbərin səhih hədislərində zikr edilir. Rəvayət edilir ki, Muğira İbn Şöbə demişdir:  "Rəsulullah - ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun - hər fərz namazından sonra belə deyərdi: "Allahdan başqa həqiqi ilah yoxdur. O təkdir, Onun heç bir şəriki yoxdur. Mülk Onundur və Həmd yalnız Onadır. O, hər şeyə Qadirdir. Allahım! Sənin verdiyinin qarşısını alacaq, qarşısını aldığını da verəcək kimsə yoxdur.

Zul-Cələli vəl-İkram kəlməsi əzəmət, ucalıq və səxavət sahibi deməkdir. Allahın Zul-Cələli vəl-İkram adı Qurani-Kərimdə iki dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:
“Ancaq Rəbbinin əzəmətli və kəramətli Üzü əbədidir” (ər-Rahmən 27).
“Sənin əzəmət və kərəm sahibi olan Rəbbinin adı nə qədər mübarəkdir” (ər-Rahmən, 78).

Kusuf (və ya Xusuf) namazı günəş və ay tutulduğu zaman qılınan iki rükətli səsli namazdır. Rəvayət edilir ki, Muğira ibn Şu'bə (Allah ondan razı olsun) belə demişdir: "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) zamanında oğlu İb­ra­him vəfat etdiyi gün günəş tutuldu və insanlar: "Günəş İbrahimin ölü­münə görə tu­tulmuşdur" - dedilər. Belə olduqda, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "Günəş və ay kim­sə­nin nə ölümünə görə, nə də dünyaya gəldiyinə görə tutulur.

əl-Kərim sözü əliaçıq, səxavətli deməkdir. Ərəblər ümumi faydası olan və ya davamlı xeyir verən, çox asan əldə olunan bir şeyi “kərim” adlandırırlar. Məsələn, kitab kərimdir, yəni faydalıdır. 
əl-Kərim olan Allah bütün tərifəlayiq sifətlərə sahibdir. O, mülayim, lütfkar, pak və xeyri bol olandır. Allahın əl-Kərim adı Qurani-Kərimdə üç dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:

əs-Saməd sözü heç kəsə və heç nəyə möhtac olmayan, həmçinin, üzərində hər hansı bir başçısı olmayan hökmdar deməkdir. Allahın əs-Saməd adı Qurani-Kərimdə bir dəfə əl-İxlas surəsində zikr edilir. Uca Allah buyurur: 
"Mərhəmətli və Rəhmli Allahın adı ilə! De: "O Allah Təkdir! Allah Möhtac deyildir. O, nə doğub, nə doğulub, Onun bənzəri də yoxdur". 

əs-Sittir sözü örtən deməkdir. Allahın əs-Sittir adı Peyğəmbərin səhih hədisində zikr edilir. Rəvayət edilir ki, bir dəfə Peyğəmbər – ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun – bir kişinin açıq yerdə çimdiyini gördü. Bu səbəblə o, məscidin minbərinə qalxdı və Allahı həmd-səna ilə təriflədikdən sonra buyurdu: «Həqiqətən də, Uca Allah həlimdir, həyalıdır və örtəndir. O, həyalı olanları və eyibləri örtənləri sevir. Odur ki, sizlərdən bir kimsə (açıq yerdə) çimərkən övrət yerini örtsün.” (ən-Nəsai, 406).