müxtəlif

Uca Allah qullarına müxtəlif xeyir əməllər buyurmuşdur ki, bu əməlləri yerinə yetirən qula etdiyi əməlin savabı yalnız bu dünyada deyil, hətta ölümündən sonra da yazılır. Bu, Uca Allahın qullarına bəxş etdiyi böyük nemətlərindən biridir. Bu növ əməllərə “Sadəqa Cəriyə”, yəni “Mükafatı kəsilməyən sədəqə” və ya “Savabı daim axan sədəqə” deyilir. İnsan öldükdən sonra qəbirdə sanki əsir kimi olur, dünya ilə əlaqəsi kəsilir, əməl etmək imkanı olmur və dünyada etdiyi əməllərə görə sorğu-sual olunur.

Uca Allah bu dünyada qullarını müxtəlif bəla və müsibətlərlə imtahan edir. Bu imtahanlardan biri də kasıbçılıqdır. Uca Allah buyurur: “Biz sizi bir az qorxu, bir az aclıq, bir az da mal-dövlət, insan və məhsul itkisi ilə sınayarıq. Səbir edənlərə müjdə ver” (əl-Bəqərə, 155). Kasıblıqdan qorxan insan özünün və ya ailəsinin maddi ehtiyaclarını təmin edə bilməyəcəyi haqda ciddi narahatlıq keçirir, bundan daha pisi isə haram əməllərə (yalan, oğurluq, rüşvət və s.) meyl edir. Uca Allah buyurur: "Şeytan sizi yoxsulluqla qorxudur və yaramaz işlər görməyi əmr edir.

Vətən sevgisi Uca Allahın insanın fitrətinə yerləşdirdiyi gözəl hisslərdən biridir. Övladın öz anasını sevməsi nə qədər təbiidirsə, insanın da doğulub boya-başa çatdığı yeri digər yerlərdən daha çox sevməsi o qədər təbii bir haldır. Peyğəmbərimizin (Allahın ona və ailəsinə salavatı və salamı olsun) həyatına diqqət etsək görərik ki, o da öz vətənini çox sevmişdir. Məkkə müşrikləri onu doğma şəhəri olan Məkkədən çıxardıqda, o üzünü Məkkə şəhərinə çevirərərək belə demişdir:  “Allaha and olsun ki, sən yer üzündə olan ən xeyirli və Allaha ən sevimli şəhərsən.

Lənət sözü xeyirdən uzaqlaşdırmaq, qovmaq deməkdir. Allahın kiməsə lənət etməsi onu Öz mərhəmətindən qovaraq uzaqlaşdırması deməkdir. İnsanın kiməsə lənət etməsi isə ona bəddua etməsidir. Uca Allah kafirləri lənətləmiş və onlara şiddətli əzab hazırlamışdır. Uca Allah buyurur: “Həqiqətən, Allah kafirləri lənətləmiş və onlar üçün yaxıb-yandıran Od hazırlamışdır. Onlar orada əbədi qalacaq, özlərinə nə bir himayəçi, nə də bir yardımçı tapa bilməyəcəklər.

“Əuzu billəhi” kəlməsi Allaha sığınıram deməkdir. Buna istiazə deyilir.

Nəmmamlıq etmək insanlar arasında fitnə-fəsad törətmək məqsədi ilə birinin sözünü digərinə çatdırmağa deyilir. Nəmmamlıq etmək böyük günahdır. Uca Allah buyurur:
 “İtaət etmə hər tez-tez and içənə, alçağa, qeybət edənə, dedi-qodu yayana, xeyrə mane olana, həddi aşana, günahkara” (əl-Qələm surəsi, 10-11-ci ayələr). 
Peyğəmbər - ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun - demişdir: “Söz gəzdirən adam Cənnətə girməz!” (Səhih əl-Buxari, 6056).

Hər hansı bir şeyin murdar olması haqda yalnız Qurani-Kərim və Peyğəmbərin səhih hədisləri əsasında qərar vermək olar. İslam şəriəti (qayda-qanunu) bizə murdar olan şeyləri bəyan etməklə yanaşı ondan təmizlənməyin üsullarını da öyrətmişdir. Əgər şəriətdə nəyinsə təmizlənməsi üçün murdar şeyin yuyulması əmr olunursa, demək onun təmizlənməsi belə olmalıdır. Əgər nəyinsə təmizlənməsi üçün su tökmək, su çiləmək, qaşımaq, yerə sürtmək, yaxud təmiz torpağın üzərində gəzmək deyilibsə, demək təmizlənmə də belə olmalıdır. 

Müasir elmin və yeni texnologiyaların qeyri-adi sürətlə inkişaf etməsinin səbəbini başa düşmək istəyən, elm həvəskarı olan araşdırıcı, heç şübhəsiz, bu inkişafın İslam sivilizasiyasının təsiri ilə əlaqədar olması ilə razılaşar. Məhz, İslam sivilizasiyası bir sıra elm sahələrinin beşiyi olmuş və dünyaya bir çox tanınmış alim gətirmişdi.

Əbu Hureyrə rəvayət edir ki, Peyğəmbər demişdir: "(Bir gün) İsrail oğullarından olan bir kişi İsrail oğullarından olan bir nəfərdən min dinar borc istədi. Borc verən şəxs: "Şahidlərini gətir!"- dedi. O da: "Şahid olaraq Allah kifayət edər!"- deyə cavab verdi. Borc verən şəxs dedi: "Onda zamin gətir!" O da: "Zamin olaraq da Allah kifayət edər!"- deyə cavab verdi. Borc verən şəxs: "Sən doğru söylədin”- dedi və müəyyən bir müddətədək ona min dinar borc verdi. O, pulları götürüb dənizlə səfərə çıxdı.

Uca Allah buyurur: "Peyğəmbər öz Rəbbindən ona nazil edilənə iman gətirdi, möminlər də iman gətirdilər. Hamısı Allaha, Onun mələklərinə, kitablarına və elçilərinə iman gətirdilər. Onlar dedilər: "Biz Onun elçiləri arasında fərq qoymuruq!" Onlar dedilər: "Eşitdik və itaət etdik! Ey Rəbbimiz! Səndən bağışlanma diləyirik, dönüş də yalnız Sənədir!"