islamın əsasları

əl-Cəmil sözü gözəl olan deməkdir. Allahın əl-Cəmil adı Peyğəmbərin hədisində zikr edilir. Rəvayət edilir ki, Abdullah ibn Məsud demişdir: “Bir dəfə Peyğəm­bər – ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun - de­di: “Qəlbində zərrə qədər təkəbbür olan kimsə Cənnətə girməz”. Bu vaxt bir adam dedi: “Adam libasının və ayaqqabısının gözəl olma­sını xoşla­yır”. Peyğəm­bər buyurdu: “Allah gözəldir və gözəlliyi sevər. Təkəbbürlük isə haqqı danmaq və insanlara xor baxmaqdır”. (Muslim, 265).

əl-Qaviyyu sözü güclü, qüvvətli olan deməkdir. Allahın əl-Qaviyyu adı Qurani-Kərimdə doqquz dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:
“Biz elçilərimizi aydın dəlillərlə göndərdik və onlarla birlikdə Kitab və tərəzi nazil etdik ki, insanlar ədalətli olsunlar. Biz özündə çox böyük qüvvə və insanlar üçün mənfəətlər olan dəmiri də endirdik ki, Allah, Onu görmədən Ona və elçilərinə kömək göstərənləri üzə çıxartsın. Həqiqətən, Allah Qüvvətlidir, Qüdrətlidir” (əl-Hədid, 25).
Həmçinin buyurur:

əl-Haqq sözü mövcud olan, inkar edilməyən deməkdir. Allahın əl-Haqq adı Qurani-Kərimdə on dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:

əl-Lətif sözü lütfkar olan, həmçinin xəbərdar olan deməkdir. Allahın əl-Lətif adı Qurani-Kərimdə yeddi dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:
“O, göyləri və yeri icad edəndir. Onun zövcəsi olmadığı halda övladı necə ola bilər? Hər şeyi O xəlq etmişdir. O, hər şeyi bilir. Budur sizin Rəbbiniz olan Allah. Ondan başqa ibadətə layiq olan məbud yoxdur. Hər şeyin Yaradıcısı Allahdır! Elə isə Ona ibadət edin! O, hər şeyi Qoruyandır. Gözlər Onu dərk etmir. O isə gözləri dərk edir. O, Lətifdir, hər şeydən Xəbərdardır” (əl-Ənam, 101-103).
Həmçinin buyurur:

əl-Aliyyu sözü uca olan deməkdir. Allahın əl-Aliyyu adı Qurani-Kərimdə səkkiz dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:

ər-Raqib sözü nəzarət edən deməkdir. ər-Raqib olan Allah bütün yaratdıqlarına nəzarət edəndir. Allahın ər-Raqib adı Qurani-Kərimdə üç dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:
“Allah (Qiyamət günü) deyəcəkdir: "Ey Məryəm oğlu İsa! Sənmi insanlara: "Allahı qoyub məni və anamı iki məbud qəbul edin!"– demişdin?" İsa deyəcək: "Sən pak və müqəddəssən! Haqqım olmayan bir şeyi demək mənə yaraşmaz. Əgər bunu demiş olsaydım, əlbəttə, Sən onu bilərdin. Sən mənim qəlbimdə olanları bilirsən, mən isə Sənin Özündə olanları bilmirəm. Şübhəsiz ki, qeybləri bilən Sənsən!

əl-Alim sözü bilən deməkdir. Allahın əl-Alim adı Qurani-Kərimdə yüz əlli yeddi dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:
“Ey insanlar! Biz sizi kişi və qadından yaratdıq. Sonra bir-birinizi tanıyasınız deyə, sizi xalqlara və qəbilələrə ayırdıq. Şübhəsiz ki, Allah yanında ən hörmətli olanınız Ondan ən çox qorxanınızdır. Həqiqətən, Allah Biləndir, Xəbərdardır” (əl-Hucurat, 13).

əl-Həsib sözü hesaba alan, həmçinin kifayət edən, qoruyan deməkdir. əl-Həsib olan Allah Ona təvəkkül edənlərə kifayət edəndir. Allahın əl-Həsib adı Qurani-Kərimdə üç dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:
“Biri sizinlə salamlaşdığı zaman siz onun salamını daha böyük ehtiramla alın və ya verilən salamı olduğu kimi qaytarın! Həqiqətən, Allah hər şeyin haqq-hesabını çəkəndir” (ən-Nisə, 86).

ər-Rauf sözü çox rəhm edən, şəfqətli olan deməkdir. Allahın ər-Rauf adı Qurani-Kərimdə on dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:
“Məgər Allahın quruda olanları və Öz əmri ilə dənizdə üzən gəmiləri sizə ram etdiyini görmürsənmi? Göyü də Öz izni olmadan yerə düşməsin deyə O tutub saxlayar. Həqiqətən, Allah insanlara Şəfqətlidir, Mərhəmətlidir” (əl-Həcc, 65).
"Sizi zülmətlərdən nura çıxartmaq üçün Öz quluna açıq-aydın ayələri nazil edən Odur. Həqiqətən, Allah sizə Şəfqətlidir, Rəhmlidir" (əl-Hədid, 9).

əl-Məcid sözü şanlı, şərəfli olan deməkdir. əl-Məcid olan Allah bütün təriflərə layiq olandır. O, bəndələrinin yanında şan-şöhrətə sahibdir. Allahın əl-Məcid adı Qurani-Kərimdə iki dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur:
“Həqiqətən, O, hər şeyi ilkin yaradır və onu yenidən bərpa edir! Bağışlayan da, Sevən də Odur! Ərşin sahibidir, Şan-şöhrətlidir (əl-Məcid)!” (əl-Buruc, 13-15).