islamın əsasları

Uca Allahın əl-Həyy adı Qurani-Kərimdə dörd dəfə, əl-Qəyyum adı isə üç dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur: “Allah, Ondan başqa ibadətə layiq olan məbud yoxdur, əbədi Yaşayandır (əl-Həyy), bütün yaratdıqlarının Qəyyumudur (əl-Qayyum)” (əl-Bəqərə, 255). 
əl-Həyy kamil həyata sahib olandır. O, əzəli və əbədi olan, həmişə var olub əbədi Yaşayandır. Ondan başqa hər kəs ölümə məhkumdur. Uca Allah buyurur:

Uca Allahın əl-Kəbir adı Qurani-Kərimdə altı dəfə zikr edilir. Uca Allah buyurur: “Həqiqətən, Allah Ucadır, Böyükdür (əl-Kəbir)” (əl-Həcc, 62). Həmçinin buyurur: “Allah qeybi və aşkarı Biləndir, Böyükdür, Ucadır” (ər-Rad, 9).

ər-Rahmən (Mərhəmətli) və ər-Rahim (Rəhmli) sözlərinin hər ikisinin də mənası mərhəmətli deməkdir. Lakin ər-Rahmən ər-Rahimdən daha geniş mənaya sahibdir. Onun mərhəməti dünyada bütün məxluqatı əhatə edir, Axirətdə isə yalnız möminlərə məxsus ediləcək. Ona görə də “ər-Rahmən dünya və axirətdə Mərhəmət edən, ər-Rahim isə axirətdə Rəhm edəndir” deyilir. Uca Allahın ər-Rahmən adı Qurani-Kərimdə 57 dəfə, ər-Rahim adı isə 114 dəfə qeyd olunur.

Uca Allah dində parçalanmağı və ona aparan amilləri pisləmişdir. Quran və səhih hədislərdə bunun şər bir əməl olması, bunu edənin aqibətinin pis olacağı, sahibinin dünyada rüsvay olacağı, axirətdə isə alçalacağı və üzü qara olacağı barədə bir çox dəlillər vardır. Uca Allah buyurur:

əl-Həfiz sözü hifz edən, qoruyan deməkdir. Uca Allahın əl-Həfiz adı Qurani-Kərimdə üç yerdə zikr edilir. O buyurur: “Şübhəsiz ki, Rəbbim hər şeyi mühafizə edir” (Hud, 57). “Sənin Rəbbin hər şeyi mühafizə edəndir” (Səba, 21). “Allahdan başqası ilə dostluq edənlərə Allah Özü nəzarət edir” (əş-Şura, 6).

Uca Allahın ad və sifətlərinə iman gətirməyin müsəlmana və onun Rəbbinə etdiyi ibadətə çox böyük müsbət təsiri vardır. Bu, müsəlmanın qəlbində yalnız Uca Allaha təvəkkül etmək, Uca Allahın razı qalacağı əməllər barəsində düşünmək, Allah üçün sevmək, habelə yalnız Allahdan diləmək və Onun barəsində gözəl zəndə olmaq kimi dərin mənalar buraxır.

Uca Allahın əl-Aziz adı hamıdan izzətli, qüvvətli və hər şeyə qalib gələn deməkdir. Uca Allahın əl-Aziz adı Qurani-Kərimdə doxsan iki dəfə zikr edilir. Allah təala buyurur:
“Həqiqətən, O, Qüdrətlidir (əl-Aziz), Müdrikdir” (əl-Ənfal, 63).   
Həmçinin buyurur: “Göylərdə və yerdə Allahdan qaçıb xilas ola biləcək heç bir şey yoxdur. Həqiqətən, O, Biləndir və hər şeyə Qadirdir” (Fatir, 44).
Uca Allahın əl-Cəbbar adı isə ən əzəmətli və ən güclü olan deməkdir. Bu ad Qurani-Kərimdə bir dəfə zikr edilir. Allah təala buyurur:

Uca Allah buyurur: "Məni yad edin (zikr edin) ki, Mən də sizi yad edim!" (əl-Bəqərə, 152).
"Allahı çox zikr edən kişilər və qadınlar üçün Allah bağışlanma və böyük mükafat hazırlamışdır" (əl-Əhzəb, 35)
"Allahı çox zikr edin ki, bəlkə nicat tapasınız" (əl-Cumuə, 10)
"Allahı yada salmaq isə (ibadətlərin) ən əzəmətlisidir. Allah nə etdiklərinizi bilir" (əl-Ənkəbut, 45)

Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - de­mişdir:

əl-Mu`min sözü haqqı təsdiq edən, həmçinin əmin-amanlıq bəxş edən deməkdir. Uca Allahın bu adı Qurani-Kərimdə bir dəfə zikr edilir. Allah təala buyurur:
“O, Özündən başqa heç bir məbud olmayan, Hökmran, Müqəddəs, Pak, haqqı təsdiq edən (əl-Mu`min), hər şeyi müşahidə edən (əl-Muheymin), Qüdrətli, Qadir, Məğrur Allahdır. Allah onların Ona şərik qoşduqlarından ucadır” (əl-Həşr, 23).
əl-Mumin – bəndələrinə öz əzabından əmin-amanlıq bəxş edəndir. əl-Mumin - möminlərə vəd etdiyi mükafatı və kafirlərə vəd etdiyi əzabı təsdiq edəndir.